انواع بازارهای مالی در ایران
شاید قبل از بهبود تکنولوژی و فضای مجازی، تعریف بازار محدود به وجود یک مکان فیزیکی بود. مکانی که در آن خریدار و فروشنده به مبادله می پرداختند. ولی امروزه تعریف بازار بسیار فراتر رفته و به مکانیزمی اطلاق می شود که در آن خریدار و فروشنده بتونن به معامله یک سری دارایی بپردازند. در همین راستا قصد آشنایی بیشتر با انواع بازارهای مالی در ایران را داریم. پس ابتدا مفاهیمی چون سیستم مالی و بازار مالی را تعریف کرده و سپس انواع بازارهای مالی در ایران را بر اساس معیارهای متفاوت معرفی می کنیم.
بازارهای مالی جزوی از سیستم مالی است. سیستم مالی که شامل بازارها، نهادهای مختلف مالی و ابزارهاست، به جابه جایی اشکال مختلف دارایی های مالی، دارایی های واقعی و ریسک های مالی از یک مالک به مالک دیگر و یا از یک زمان به زمان دیگر کمک می کند.
دارایی ها بر دو نوع اند : دارایی های فیزیکی (هم چون املاک و محصولات کشاورزی) و دارایی های مالی (مانند اوراق بهادار و سپرده ها و …). اگر در بازاری دارایی های مالی معامله شود به آن بازار، بازار مالی گویند.
بازارهای مالی در ایران بر پایه معیارهای متفاوتی هم چون نوع دارایی مالی قابل معامله در بازار، سررسید تعهدات مالی و مرحله انتشار اوراق بهادار قابل طبقه بندی هستند.
انواع بازارهای مالی براساس نوع دارایی
اوراق بهادار اسناد مالی هستند که نشان دهنده حق دارنده سند بر قسمت معینی از جریانات نقدی ناشر است. بازارهای مالی در ایران بر اساس نوع دارایی بر سه نوع اند :
۱ – بازار سهام :
اگر در بازاری سهام شرکت ها که نشانگر مالکیت دارنده آن در شرکت است، داد و ستد شود آن بازار را بازار سهام گویند. بورس و فرابورس نمونه هایی از این بازار هستند.
۲ – بازار اوراق بدهی :
در این بازار ایزارهایی با درآمد ثابت هم چون اوراق قرضه داد و ستد می شود؛ که البته در حال حاضر اوراق قرضه به دلایل داشتن مشکلات شرعی در کشور ما وجود ندارد و اوراق مشارکت ورژن اسلامی آن است.
۳ – بازار قراردادهای مالی یا ابزارهای مشتقه :
قراردادهای مالی در اصل اسناد مالی هستند که نشان دهنده توافق برای انتقال یک دارایی مالی یا فیزیکی در آینده و به قیمت معین است. دلیل انتخاب واژه مشتقه برای این قراردادها، وابستگی ارزش آنها در هر لحظه به ارزش دارایی مورد معامله در آینده است. قراردادهای آتی، اختیار معامله و سواپ نمونه هایی از ابزارهای مشتقه هستند.
انواع بازارهای مالی در ایران بر اساس مرحله عرضه
اوراق بهادار بر اساس مرحله عرضه به دو بازار اولیه و ثانویه تقسیم می شود :
بازار اولیه
شرکت ها برای تامین منابع مالی مورد نیاز خود به مبالغ زیادی دارند که در اکثر مواقع با واگذاری سهام شرکت خود، این مبالغ را بدست می آورند. این واگذاری سهام شرکت ها توسط ناشر در بازار اولیه صورت می گیرد. در واقع اوراق عرضه شده در این بازار، برای اولین بار منتشر شده و معامله بین ناشر و سرمایه گذار است.
بازار ثانویه
قابلیت نقد شوندگی در بازار از ویژگی های جالب اوراق بهادار است، لذا پس از عرضه اوراق بهادار در بازار اولیه نیاز به بازاری دیگر داریم تا این اوراق بهادار در آن دوباره معامله شود. این بازار همان بازار ثانویه است که در آن، معامله بین دو سرمایه گذار صورت می گیرد.
بازار ثانویه نیز بر اساس نوع سهام معامله شده در آن و محل مبادلات به صورت زیر تقسیم می شن :
۱ – بازار اول (معامله سهام شرکت های بورسی در بازار بورس)
۲ – بازار دوم (معامله سهام شرکت های غیربورسی در بازار فرابورس)
۳ – بازار سوم (معامله سهام شرکت های بورسی در بازار فرابورس)
۴ – بازار چهارم (معاملات خصوصی بین سرمایه گذاران نهادی و عادی از طریق شبکه الکترونیک)
انواع بازارهای مالی بر اساس سررسید تعهدات مالی
در بازارهای امروزی پول جدا از مقدارش دارای ارزش زمانی است و طبیعتا هر سرمایه گذاری ۱۰۰ هزار تومان امروز را به ۱۰۰ هزارتومان یکسال آینده ترجیح خواهد داد. ولی در بعضی بازارها سهام با دید بلند مدت خریداری می شن. پس بر این اساس دو نوع بازار مالی در ایران خواهیم داشت :
۱ – بازار پول :
این بازار همانطور که از نامش پیداست، مکانی برای داد و ستد پول و دیگر دارایی های مالی جانشین نزدیک پول است که سررسیدی کمتر از یکسال انواع بازار ثانویه دارند. از پذیره بانکی بعنوان قدیمی ترین و گواهی سپرده بعنوان جوانترین ابزار این بازار می توان نام برد.
۲ – بازار سرمایه :
در این بازار، ابزارهای مالی با سررسید بیشتر از یکسال و بدون سررسید معامله می شود. این بازار از تنوع ابزاری بیشتری برخوردار بوده و بسیار گسترده تر از بازار پول است. گردآوری منابع پس انداز و تامین نیازهای سرمایه گذاری واحدهای تولیدی دراین بازار مالی صورت می گیرد. بازار بورس از لحاظ سررسید، نوعی بازار سرمایه است.
انواع بازارهای مالی بر اساس ساختار
مطالب مرتبط : بهترین کارگزاری آنلاین بورس
بازار مبتنی بر قیمت (بازار چانه زنی، بازار سهمیه ای) : این بازار شامل شبکه ای از معامله گران (Dealer)است که از طریق آمادگی برای خرید و فروش اوراق بهادار با قیمت های مشخص، بازار تشکیل می دهند.
بازار مبتنی بر سفارش (بازار حراج) : این بازارها شامل فرآیند حراج ( یا مزایده ) در یک مکان فیزیکی هستند. در این بازارها کارگزاران(Broker) ، امور مربوط به سرمایه گذاران را انجام می دهند و سعی می کنند بهترین قیمت را در معاملات کسب کنند.
انواع بازارهای مالی در ایران بر اساس نحوه پرداخت
بازار نقدی : بازاری که در آن اوراق بهادار بطور نقدی به خرید و فروش می پردازند. بازار بورس بارزترین نوع بازار نقدی است.
بازار مشتقه : بازاری است که پس از منعقد شدن قرارداد بین طرفین، یکی از آنها موظف خواهد شد اوراقی را با قیمت از پیش تعیین شده بخرد یا بفروشد. قراردادهای آتی در این بازارها معامله می شوند.
تفاوت بورس و فرابورس چیست؟
یکی از اهداف مهم شرکتهای مختلف ورود به بازار سرمایه است، زیرا ورود یک شرکت به بازار سرمایه نشان‌دهنده رشد آن شرکت و معرفی آن در سطح کشور است. درجه اعتبار و ارزش شرکت‌هایی که سهامشان در بازارهای مالی خریدوفروش می‌شوند بسیار بالاست، بنابراین شرکت‌ها در رقابت برای ورود به این بازار هستند.
معرفی بازارهای مختلف بازار سرمایه
به طورکلی بازار سرمایه، بازاری است که در آن خرید و فروش ابزارهای مالی صورت می‌پذیرد. ابزارهایی مانند اوراق قرضه یا اوراق بهادار و… . بازار سرمایه از بازار پولی بزرگ‌تر و دارای اهمیت بسیاری است و خود به دو دسته بازار اولیه یا بازار دست اول، بازار ثانویه یا بازار دست دوم تقسیم میشود.
بازار اولیه:
بازاری که در آن برای اولین بار سهام یک شرکت یا یک واحد اقتصادی عرضه میشود و چون برای اولین بار این سهام عرضه شده است، فروشنده آن در اصل همان ناشر اوراق است و عایدی به دست آمده از عرضه این سهام منبع تأمین مالی آن شرکت خواهد شد.
بازار ثانویه:
بازاری است که در آن انواع بازار ثانویه امکان خرید و فروش دوباره یا چند باره برای سهمی که اولین بار توسط شرکت عرضه شده است وجود دارد. سرمایه‌گذاران به جای اینکه خودشان به طور مستقیم از شرکتهای ناشر اوراق را خریداری کنند، از سرمایه‌گذاران قبلی آنها را می‌خرند. بازارهای بورس و فرابورس، بازار ثانویه هستند.
بر اساس اینکه چه نوع سهمی در بازار ثانویه مبادله میشود، این بازار به چهار دسته تقسیم میشود:
بازار اول: مرتبط با سهام شرکتهای بورسی که در بورس معامله می‌شوند.
بازار دوم: مرتبط با سهام شرکتهای غیر بورسی که در فرابورس معامله می‌شوند.
بازار سوم: مرتبط با سهام شرکتهای بورسی که در فرابورس معامله می‌شوند.
بازار چهارم: بازاری که مرتبط به معاملات خصوصی است و بدون کارگزار و معامله‌گر، توسط شبکههای الکترونیکی صورت می‌گیرد. معمولاً معاملات عمده و بلوکی در بازار چهارم انجام می‌شوند و نهادها، عمده سرمایه‌گذاران این بازار هستند. (چنانچه در طول خواندن این مقاله با سوالی نظیر : چه مشخصه ای در معاملات بلوکی وجود دارد؟ می توانید بر روی سوال کلیک کنید تا اطلاع بیشتر کسب کنید.)
بازار بورس چیست؟
قبل از بیان اینکه تفاوت بورس و فرابورس چیست باید شناختی نسبت به این دو بازار داشته باشیم. بازار بورس محلی است که در آن دارایی‌های مختلف مورد معامله قرار می‌گیرند. در دسته‌بندی کلی بازار بورس به سه دسته طبقه‌بندی میشود. بورس کالا، بورس ارز و بورس اوراق بهادار.
به بازاری که دارایی‌های واقعی و فیزیکی مانند کالا در آن معامله می‌شوند، بورس کالا گفته میشود. به بازاری که در آن دارایی‌های مالی و یا به اصطلاح کاغذی (مانند سهام شرکت‌ها و اوراق مشارکت و..) خرید و فروش می‌شوند، بورس اوراق بهادار و به بازاری که در آن پول‌های خارجی دادوستد می‌شوند، بورس ارز می‌گویند که در حال حاضر بورس ارز در ایران فعالیت ندارد.
در این بازار برای سرمایه‌گذاران و سرمایه‌پذیران قوانینی وجود دارد که منافع هر دو طرف را حفظ می‌کند. سرمایه‌گذاری در بورس با هر میزان مبلغ امکان‌پذیر است. به‌عبارت دیگر، هر فرد حقیقی یا حقوقی با حداقل سرمایه که در حال حاضر ۵۰۰ هزار تومان است، می‌تواند سهام شرکتهای موجود در بازار سرمایه‌گذاری را خرید و فروش کند و از منافع آن برخوردار شود.
بازار فرابورس چیست؟
همانطور که گفته شد ورود به بازار اوراق بهادار از اهداف مهم هر شرکتی است اما دستیابی به این بازار برای بسیاری از شرکت‌ها میسر نیست زیرا شرایط لازم برای پذیرش را ندارند به همین منظور در آبان سال ۱۳۸۷ بازار فرابورس ایران تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار و با مجوز شورای عالی بورس فعالیت خود را آغاز کرد.
ساختار و جایگاه قانونی فرابورس ایران همانند بازار بورس است با این تفاوت که شرایط پذیرش شرکت‌ها و معامله در آن ساده‌تر است. فرابورس توانست بخشی از بازار سرمایه را که شرایط ورود به بازار بورس را نداشتند، سازمان‌دهی کند تا با سازوکارهایی ساده‌تر و در سریع‌ترین زمان به بازار مالی وارد شوند و در بهبود شرایط اقتصادی و مالی کشور مثمرثمر باشند.
بــازار سهام فرابورس ایران شامل پنج بازار اول، دوم، بازار پایه(زرد، نارنجی و قرمز)، بازار سوم و ابزارهای نوین مالی است. در بازار اول فرابورس، سهام شرکت‌ها و واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری معامله میشود در بازار دوم تنها شرکتهای سهامی عام حضور دارند که شرایط لازم برای حضور در بازار دوم را دارند و البته باید گفت شرایط آن ساده‌تر از بازار اول است.
در بازار دوم سهام شرکتهای زیان‌ده، تازه تأسیس و شرکت‌هایی که با افزایش سرمایه قصد دارند از سهامی خاص به سهامی عام تبدیل شوند نیز پذیرفته میشود. بازار پایه نیز یکی از بازارهای فرابورس ایران است و تفاوت آن با دو بازار اول و دوم این است که شرکتهای این بازار فرآیند پذیرش را طی نمی‌کنند. بازار پایه به سه بازار پایه زرد، نارنجی و قرمز تقسیم‌بندی شده است و دامنه نوسان روزانه آنها، به ترتیب، ۳، ۲ و ۱ درصد است.
تفاوت بورس و فرابورس چیست؟
حال که نسبت به دو بازار بورس و فرابورس شناخت پیدا کردیم در ادامه به تفاوت بورس و فرابورس می‌پردازیم و مهم‌ترین آنها را بیان می‌کنیم.انواع بازار ثانویه
- یکی از تفاوت‌های اساسی بورس و فرابورس، تفاوت در ساختار آنها است. بورس شامل دو بازار اول و دوم است. در صورتی که فرابورس پنج بازار دارد. بازارهای متنوع در فرابورس برای جذب سلایق مختلف صورت گرفته تا سرمایه‌گذاران در شرکتهای مختلف سرمایه‌گذاری کنند و ریسک سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهند. نکته دیگر اینکه، در بازار بورس شرکت‌هایی انواع بازار ثانویه که در بازار دوم فعالیت می‌کنند، اگر عملکرد مناسب داشته باشند به بازار اول منتقل می‌شوند و بالعکس.
- پذیرش شرکت‌ها در فرابورس با سهولت بیشتری صورت می‌گیرد در واقع معیارهای پذیرش در فرابورس نسبت به بورس ساده‌تر است. معیارهایی چون: حداقل سرمایه ثبت شده شرکت، حداقل سهام شناور، حداقل تعداد سهامداران، حداقل سابقه فعالیت شرکت در صنعت مربوطه، زیان انباشته و…
- تفاوت چندانی در روش معامله در این دو بازار وجود ندارد اما انعطاف زمانی در معاملات فرابورس بیشتر است. خرید و فروش از طرق پلتفرم‌های آنلاین صورت می‌گیرد اما ساعات انجام معاملات در فرابورس در برخی روزها تمدید میشود.
- تفاوت بورس و فرابورس در قوانین جاری در این دو بازار هم مشهود است. قوانین استاندارد در بازار فرابورس از انعطاف بیشتری برخوردار است و قوانین در بیشتر مواقع با توافق طرفین صورت می‌گیرد. البته این موضوع باعث میشود که قیمت‌ها از شفافیت کمتری برخوردار باشند و ریسک‌پذیری بیشتری را طلب می‌کند. این در حالی است که در بازار بورس به علت شفافیت قیمت‌ها این ریسک‌پذیری بسیار کمتر است.
- حد نوسان روزانه برای شرکتهای بازار بورس، 4 درصد و برای شرکتهای بازار فرابورس 5 درصد است و بازار فرابورس یک درصد بیشتر از بازار بورس نوسان روزانه دارد.
مزیت‌های بازار فرابورس
تمام مزایایی که برای بازار بورس در قانون بازار مقرر شده برای بازار فرابورس هم وجود دارد. به طور خلاصه دربیان تفاوت‌های بازار بورس و فرابورس به مواردی اشاره کردیم که در حقیقت بخشی از آنها جزئی از مزیت‌های بازار فرابورس محسوب می‌شدند اما در ادامه این بحث به باقی مزیت‌های این بازار اشاره می‌کنیم. بازار فرابورس برای سهامداران خود جذابیت‌هایی دارد. ازجمله:
- افزایش قیمت و سوددهی: سرمایه‌ای که با تورم ارزش خود را از دست می‌دهد و قدرت خریدی که روزبه‌روز در حال کاهش است با سرمایه‌گذاری در سهام شرکتهای فرابورس حفظ میشود. البته میزان سوددهی شرکت بسته به مدیریت شرکت، تقاضای بازار و اوضاع کلی اقتصاد جامعه دارد.
- معافیت مالیاتی: در پرداخت مالیات، شرکتهای فرابورسی از پرداخت ۱۰ درصد مالیات معاف هستند.
- داشتن حق رأی: در مجمع عمومی، صاحبان سهام شرکت‌ها به نسبت تعداد سهام خودشان حق رأی دارند.
- تنوع سرمایه‌گذاری: اوراق بهاداری که در فرابورس عرضه میشود تنوع زیادی دارند و این موضوع سبب میشود سرمایه‌گذاران سهم‌های مختلفی را انتخاب کنند و ریسک خود را پایین بیاورند.
- اطمینان از محل سرمایه‌گذاری: اگر شرکتی نتواند شرایط و ضوابط مشخص شده در بازار فرابورس را داشته باشد جایی در این بازار ندارد، بنابراین شرکتی در این بازار پذیرفته میشود که می‌تواند اطمینان خاطر سرمایه‌گذار را جلب کند.
- اولویت خرید سهام جدید الانتشار: سهامداران شرکت در خرید سهام جدید شرکت، نسبت به سایر خریداران اولویت دارند.
- سهولت در نقل و انتقال سهام: نقل و انتقال سهم شرکت‌ها در بورس فرآیندی ساده و کم هزینه است و نیاز به صرف وقت زیاد یا گذراندن مراحل اداری پیچیده ندارد.
- اطلاع رسانی هماهنگ به سرمایه‌گذاران: مراجع رسمی برای اطلاعرسانی به عموم مردم، پس از پذیرفته شدن شرکت در فرابورس ایجاد می‌شوند و با ارائه گزارش‌های دقیق بستری برای اعتماد سپرده‌گذاران فراهم می‌آورند.
- امکان وثیقه‌گذاری سهام و اخذ تسهیلات بانکی: بعد از پذیرفته شدن سهام شرکت‌ها در فرابورس، امکان وثیقه‌گذاری سهام و گرفتن تسهیلات بانکی بر روی سهم به وجود می‌آید زیرا شبکههای بانکی کشور، سهام شرکتهای پذیرفته شده را برای دریافت تسهیلات خود بــه رسمیت می‌شناسند. البته باید به این موضوع توجه کرد که هنگامی که سهام وثیقه میشود دیگر امکان انجام معامله روی آن وجود ندارد.
- اوراق مشارکت و گواهی سپرده: پذیره‌نویسی و انتشار اوراق مشارکت و گواهی سپرده و معامله دست‌دوم این اوراق در فرابورس انجام میشود. در واقع شرکتهای پذیرفته‌شده در فرابورس، با ارائه مدارک لازم به سازمان بورس و اوراق بهادار منابع مالی طرح‌های موردنظر خود را از طریق انتشار این اوراق تأمین می‌کنند.
- خروج آسان از فرابورس: اگر تحت هر شرایطی، شرکتی تصمیم گرفت که از فرابورس خارج شود به سهولت و با گذراندن فرآیند مشخص و ثابتی می‌تواند از این بازار خارج شود و یا حتی به شرکت سهامی خاص تبدیل شود. در واقع شرکتهای حاضر در فرابورس آسان‌تر می‌توانند به بازارهای دیگر منتقل شوند.
- سهولت پذیرش: پذیرش شرکتهای سهامی عام در فرابورس نسبت به بورس شرایط کمتری می‌خواهد. و درنتیجه معمولاً دوره زمانی پذیرش شرکت‌ها کمتر از یک ماه به طول می‌انجامد.
- نبود حجم مبنا: در بازارفرابورس حجم مبنا وجود ندارد و این امر سبب شده تا معاملات روان‌تر صورت پذیرد و نقد شوندگی بالاتری داشته باشند. در اصل عرضه و تقاضا برای سهام درزمان کوتاهی به تعادل می‌رسد و صف‌های خرید و فروش برای مدت زیادی ادامه نمی‌یابد.
سخن آخر
حال که با بازار بورس و فرابورس آشنا شدیم و نسبت به تفاوت بورس و فرابورس شناخت پیدا کردیم با دید بازتر و بینش بهتری به معامله در این بازارها می‌پردازیم، زیرا که مزایای سرمایه‌گذاری در بورس فراوان است و در صورت یادگیری آموزش سرمایه‌گذاری در بورس و شناخت مفاهیم ذکر شده، می‌توانید به بازدهی دلخواه خود دست پیدا کنید.
سوالات رایج بازار فرابورس
رایج‌ترین بازارها در فرابورس ایران، بازار اول، بازار دوم و بازار پایه است. نمادهایی که در بازار اول فرابورس درج می‌شوند دارای ریسک کمتری نسبت به بازار دوم هستند و به همین ترتیب نمادهای بازار اول و دوم ریسک کمتری نسبت به بازار پایه دارند. بازار پایه از شرکت‌هایی که ورشکسته شده‌اند یا در معرض ورشکستگی هستند، تشکیل شده است. همچنین شرکت‌ها در این بازار، بسته به میزان ریسک سرمایه‌گذاری به سه تابلو زرد (دامنه نوسان ۳ درصد)، نارنجی (دامنه نوسان ۲ درصد) و قرمز (دامنه نوسان ۱ درصد) دسته‌بندی می‌شوند.
بورس چیست؟ همه چیز درباره بورس
در اقتصاد، بازار سرمایه که شامل بازار سهام و بازار بدهی است مقابل بازار پول (شامل بانک‌ها و موسسات اعتباری) تعریف میشود. در بازار سرمایه بحث سپرده مطرح نمی‌باشد و در آن اوراق بهادار مورد معامله قرار می‌گیرند. بازاری که بتوان در آن سهام شرکت‌ها و اوراق بدهی را خرید و فروش کرد بازار بورس نام دارد.
با خواندن مقاله بورس چیست با مفهوم بورس آشنا می‌شویم و با مطالب آموزشی کلینیک سرمایه بر تمام اطلاعات بازار بورس تسلط پیدا می‌کنیم.
فهرست عناوین مقاله
تاریخچه تشکیل بورس
پیدایش واژه بورس به قرن پانزدهم میلادی برمی‌گردد. آن زمان که بازرگانان و کسبه شهری در بلژیک، دور میدانی به نام تِربورس (TerBeurze) در مقابل خانه فردی به نام «واندِر بورس» جمع می‌شدند و به داد و ستد کالای خود بر اساس حراج می‌پرداختند.
معنی کلمه بورس در فرانسوی “کیف پول” است. اولین بورس دنیا در شهر آمستردام هلند و در قرن هفدهم میلادی تشکیل شد. البته این اولین شرکت سهامی نبود. اولین شرکت سهامی در سال 1553 میلادی در روسیه تشکیل شد و «مسکووی» نام داشت.
دلیل نیاز به بورس ایجاد ارتباط بین سرمایه گذاران و افرادی بود که کسب و کاری داشتند و نیازمند سرمایه بیشتر بودند. این ارتباط در بورس به شکل قانونمند و قابل پیگیری ایجاد شده است. اولین بورس ایران هم در تاریخ پانزدهم بهمن‌ماه سال ۱۳۴۶به طور رسمی با انجام معاملاتی بر روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی شروع به کار کرد.
انواع بازارهای بورس
برای اینکه بدانیم بورس چیست ابتدا باید با مفهوم بازار و دارایی مالی آشنا شویم. بازار به مکانی می‌گویند که در آن خرید و فروش صورت می‌گیرد. دارایی‌هایی که در بازار معامله می‌شوند به دو دسته فیزیکی و مالی تقسیم می‌شوند.
دارایی فیزیکی مانند املاک و ماشین و کالاها
دارایی مالی مثل اوراق بهادار سهام و اوراق مشارکت
در ایران 2نوع بازار بورس وجود دارد که شامل بورس اوراق بهادار و بورس کالا میشود. در این مقاله بیشتر تمرکز بر بازار بورس اوراق بهادار داریم و بورس کالا هم معرفی میشود و توضیحات کامل آن در مقالات دیگر سایت کلینیک سرمایه موجود هست. بورس ارز هم از دیگر انواع بورس می باشد که در ایران فعال نیست ولی تعداد ایرانی‌هایی که در بازارهای ارزی جهانی مثل فارکس فعالیت دارند کم نیستند.
بازار سرمایه بورس به دو دسته بازار سهام و بازار بدهی تقسیم میشود.
بازار سهام
بسیاری از مردم این بازار را معادل بازار بورس می‌دانند. در این بازار سهام شرکت ها به واحدهای هم قیمتی تقسیم میشود و به صورت عرضه اولیه وارد بازار بورس میشود. بعد از آن در بازار ثانویه این سهام خرید و فروش میشود و بر اساس فاکتورهای زیادی قیمت آن بالا و پایین خواهد شد.
بازار بدهی
در بازار بدهی اوراق قرضه مورد معامله قرار می‌گیرند. این اوراق معمولا دارای نرخ سود مشخصی هستند و شرکت‌ها با فروش اوراق تامین مالی می‌شوند. در این موارد به جای آنکه ناشر اوراق تامین مالی را از یک منبع (بانک) انجام دهد این کار را با جمع‌آوری سرمایه از افراد خریدار اوراق انجام می‌دهد.
چرا باید در بورس سرمایه گذاری کنیم؟
در بورس شرایطی فراهم شده است که افراد با سرمایه‌های اندک و زیاد قادر به سرمایه گذاری در فضایی مطمئن و قانونمند باشند. این موضوع علاوه بر سرمایه گذاران برای سرمایه پذیران هم مفید است، زیرا می‌توانند با سرمایه ای که از عرضه سهام خود در بازار بورس اوراق بهادار به دست می‌آورند کسب و کار خود را گسترش دهند یا از ورشکستگی نجات یابند.
اما مزایای سرمایه گذاری در بورس آنقدر زیاد است که این بازار سهام را باوجود ریسک های موجود بسیار محبوب ساخته است. مزایای سرمایه گذاری در بورس شامل:
- کسب درآمد از بورس: بسیاری از شرکت ها پس از محاسبه سود سالیانه و براساس تصمیمات گرفته شده در جلسات مجمع، بیشتر این سود را بین سهامداران تقسیم می‌کنند. البته این تنها مدل کسب درآمد انواع بازار ثانویه از بورس نیست بلکه با بالارفتن ارزش سهام شرکت‌ها درواقع سرمایه فرد هم بالاتر می‌رود و با معامله یا فروش این سهام می‌تواند درآمد داشته باشد.
- تنوع سرمایه گذاری‌ها: در بازارهای بورس موجود، تنوع زیادی برای انواع سلیقه‌ها و انواع ریسک پذیری‌ها وجود دارد. برای مثال سهام شرکتهای مختلف، اوراق مشارکت، سرمایه گذاری در بازار مشتقه و صندوق‌های سرمایه گذاری مانند ETF از جمله تنوع‌های موجود برای سرمایه گذاری در بورس و فرابورس هستند.
- سرمایه گذاری مطمئن و شفاف: شما قصد سرمایه گذاری در سهام هر شرکتی را که داشته باشید، سازمان بورس اطلاعات مفید درباره آن شرکت‌ها در اختیار شما قرار می‌دهد. علاوه بر این اطلاعات نظارت دقیقی بر فعالیت شرکت‌ها دارد و گزارشات دوره‌ای از آنها دریافت می‌کند.
- قابلیت نقد شوندگی: افراد می‌توانند هر زمان که قصد فروش سهام خود را داشتند اقدام به فروش آن کنند و زمان کمتری برای نقد شدن نسبت به فروش مسکن و دیگر سرمایه گذاری‌های فیزیکی می‌خواهد.
- جلوگیری از بی ارزش شدن پول: همانطور که در ابتدای مقاله اشاره شد این سرمایه گذاری در بورس و سهام باعث میشود سرمایه شما در گردش باشد و سود داشته باشد و طی زمان بی ارزش نشود و راکد نماند.
شاخص بورس چیست؟
شاخص بورس همان عددی است که در اخبار اعلام میشود. این عدد میانگین قیمت تمامی سهام موجود در بازار بورس است که تغییرات این شاخص برای سرمایه گذاران مهم است زیرا بیانگر وضعیت عمومی بازار بورس است. انواع مختلفی از شاخص‌های بورسی وجود دارند که در مقاله دیگری به آن پرداخته شده است.
بورس کالا ایران
بازار بورس کالا یک بازار سرمایه است که در آن کالاهای خام و فرآوری نشده مثل گندم، برنج، فلزات و پنبه معامله میشود. این بازار دارای انواع قراردادهای بورس کالا است که تنوع آن باعث جذابیتش در کنار بازار سهام شده است.
نحوه ورود به بورس
برای ورود به بورس راهنمای کاملی در همین سایت ارائه کردیم. اولین کار برای ثبت نام در بورس دریافت کد سجام و کد بورسی است. فعالیت‌های بورسی که شامل داد و ستد سهام هستند از طریق کارگزاری‌ها انجام می‌شوند. در واقع کارگزاری‌ها نقش واسطه بین سرمایه گذار و سازمان بورس را دارند. اول در کارگزاری مورد نظر خود ثبت نام کنید و کد بورسی دریافت کنید. اما فقط داشتن کد سجام و کد بورسی کافی نیست. افراد برای اینکه در بازار بورس دچار ضرر نشوند و بدانند که در چه زمانی خرید و فروش کنند نیازمند آموزش بورس هستند. سایت کلینیک سرمایه اخبار بورس و آموزش بورس رایگان و دوره‌های تخصصی را در اختیار شما قرار می‌دهد.
امتیاز شما به این محتوا
میانگین امتیازات: / 5. تعداد امتیاز:
اولین نفری باشید که به این محتوا امتیاز می دهد
مطالب زیر را حتما مطالعه کنید
NFT فیلم چیست و چرا توکن غیرمثلی فیلمی مهم است؟
فومو در ارز دیجیتال چیست و چگونه آن را مدیریت کنیم؟
هولد کردن یا هودل (HODL) ارز دیجیتال چیست؟
مارکت کپ (Market Cap) چیست و چرا اهمیت دارد؟
ترید روزانه ارز دیجیتال چیست؟ + بهترین روش های معامله روزانه
ربات ترید ارز دیجیتال چیست؟ معرفی بهترین ربات های معامله‌گر
دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ
محصولات فروش ویژه
دسته‌ها
نوشته‌های تازه
- ارز دیجیتال ایاس چیست؟ نقد و بررسی رمزارز EOS
- NFT فیلم چیست و چرا توکن غیرمثلی فیلمی مهم است؟
- بهترین صرافی خارجی برای ایرانی ها در بازار رمزارزها چیست؟
- لایت کوین چیست؟ نقد و بررسی رمزارز LTC
- بیت کوین کش چیست؟ نقد و بررسی رمزارز BCH
کلینیک سرمایه با هدف آموزش تخصصی بورس، فارکس و ارزهای دیجیتال در کنار به روز ترین متدهای طراحی استراتژی و سیستم های معاملاتی راه اندازی شده است.
جزئیات خبر
بازار سرمایه، بازاری است که سرمایه های خرد و کلان مردم را به‌صورت وام در اختیار بنگاه‌های اقتصادی قرار می‌دهد. این بازار، سرمایه های کاری و ثابت در اختیار صنایع قرار می‌دهد و برای بدهی‌های میان‌مدت و بلندمدت دولت، اعتبار مالی تهیه می‌کند.
در بازار سرمایه سهام معمولی، اسناد قرضه و اوراق دولتی معامله می‌شوند. در رایج‌ترین تقسیم‌بندی، بازار سرمایه ازنظر مرحله عرضه، به دو بازار اولیه و بازار ثانویه تقسیم میشود.
در این مقاله می‌خواهیم به معرفی ارکان بازار سرمایه و چگونگی پیدایش هرکدام بپردازیم تا ضمن آشنایی با سازمان‌های مربوطه، ابزار هرکدام از بازارها را برای معامله بشناسید. با ما همراه باشید…
این مقاله رو با یک سری تعاریف مهم و پاسخ به چند سوال آغاز می کنیم:
بازار سرمایه چیست؟
انواع بازارها کدم‌اند؟
۱) بازار سرمایه چیست؟
بازار سرمایه بازاری برای خرید و فروش اوراق هست. بازار سرمایه بین کسانی که سرمایه دارند؛ مثل سرمایه گذران حقیقی (افراد حقیقی که سرمایه های خرد دارند) و سرمایه گذاران حقوقی، و افرادی که متقاضیان سرمایه هستند مثل شرکت ها، دولت یا اشخاص، ارتباط ایجاد می‌کند. بازار سرمایه برای عملکرد اقتصاد حیاتی است، چراکه سرمایه جزئی ضروری برای تولید خروجی در اقتصاد است. بازار سرمایه شامل بازار اولیه، بازار ثانویه و بازار اوراق مشارکت میشود.
۲) انواع بازار سرمایه در ایران کدم‌اند؟
الف- سازمان بورس و اوراق بهادار
سازمان بورس و اوراق بهادار را می‌توان به‌عنوان اولین نهاد مربوطه به بازار سرمایه در نظر گرفت که با توجه به تحولات اقتصادی مبتنی بر بازار در دهه ۱۳۴۰ تأسیس شد. این سازمان موسسه‌ای غیردولتی است که دارای شخصیت حقوقی و مالی مستقل بوده و از محل کارمزدهای دریافتی و سهمی از حق پذیرش شرکت ها در بورس و سایر درآمدها اداره میشود.
بورس اوراق بهادار به معنی یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکت ها یا اوراق قرضه دولتی یا مؤسسات معتبر خصوصی، تحت ضوابط و قوانین و مقررات خاصی انجام میشود. مشخصه انواع بازار ثانویه مهم بورس اوراق بهادار، حمایت قانون از صاحبان پس‌اندازها و سرمایه های راکد و الزامات قانونی برای متقاضیان سرمایه است.
طبق ماده ۴ دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران، بازار بورس اوراق بهادار به سه بخش مجزا تفکیک‌شده است:
- بازار اول – تابلوی اصلی
- بازار اول – تابلوی فرعی
- بازار دوم
که هرکدام از تابلوها شرایط پذیرش خاصی دارند.
ب- فرابورس ایران
فرابورس ایران نیز از دیگر ارکان بازار سرمایه کشور به شمار می‌رود که مانند سایر بورس ها تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌نماید. فرابورس اولین و تنها بازار خارج از بورس کشور هست که در سال ۱۳۸۸ فعالیت رسمی خود را آغاز کرد.
به‌این‌ترتیب تأسیس این بورس موجب گردید بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی که شرایط پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران را نداشتند با شرایط آسان‌تری پذیرفته شوند و در ضمن تأمین منابع مالی از طریق بازار سرمایه تسهیل گردید.
بازار فرابورس شامل ۶ بازار زیر است که شرایط پذیرش شرکت ها در هر یک از این بازارها متفاوت است:
مشتمل بر بازار اول
بازار دوم
بازار سوم
بازار پایه
بازار شرکت های کوچک و متوسط (SMF)
بازار دارایی فکری
بازار اول:
در بازار اول، معاملات سهام شرکت های سهامی عامی که شرایط حضور در تابلو اول فرابورس را احراز کرده باشند، انجام میشود. پذیرش شرکت در بازار اول فرابورس منوط به تهیه امیدنامه و ارسال مدارک و مستندات کافی به‌منظور شناخت از وضعیت شرکت هست.
پس از تکمیل مدارک یادشده هیات پذیرش اوراق بهادار ضمن بررسی وضعیت مالی و عملیاتی، در صورت احراز شرایط با پذیرش شرکت موافقت می‌نماید.
بازار دوم:
در بازار دوم فرابورس مانند بازار اول، معاملات سهام شرکت های سهامی عام انجام میشود؛ اما شرایط پذیرش و قوانین در بازار دوم فرابورس، نسبت به بازار اول آسان‌تر است.
بازار سوم (بازار عرضه):
سهام شرکت های سهامی به‌صورت عمده و بلوکی، حق انواع بازار ثانویه تقدم سهام، پذیره‌نویسی سهام و سایر اوراق بهادار در بازار عرضه معامله میشود.
بازار ابزارهای نوین مالی:
کلیه ابزارهای مالی به‌جز سهام و حق تقدم خرید سهام مانند انواع اوراق مشارکت، انواع گواهی سرمایه گذاری و انواع صکوک که در زمان پذیرش حداقل سه ماه تا سررسید آنها فرصت باقی‌مانده باشد، قابل‌پذیرش در این بازار هستند به شرطی که بعد از پذیرش، معاملات دست‌دوم آنها به‌صورت انحصاری از طریق فرابورس انجام شود.
بازار پایه:
این بازار صرفاً جهت نقل‌وانتقال سهام سایر شرکت های سهامی عام که نزد سازمان بورس و اوراق بهادار ثبت‌شده‌اند و امکان پذیرش در هیچ‌یک از بازارهای بورس یا فرا بورس را ندارند، ایجادشده است.
ج- بورس کالای ایران
در شهریورماه ۱۳۸۲ بورس فلزات تهران به‌عنوان اولین بورس کالای کشور و سپس بورس کالای کشاورزی در شهریور سال ۱۳۸۳ تأسیس و شروع به کارکردند.
در سال ۱۳۸۶ به‌منظور مدیریت و سیاست‌گذاری یکپارچه، بورس فلزات و بورس کشاورزی با یکدیگر ترکیب شدند و در مهرماه همان سال شرکت بورس کالای ایران تأسیس گردید. این بورس در حال حاضر دارای ۴ بازار مشتمل بر بازار فیزیکی، بازار فرعی، بازار مشتقه و بازار مالی است.
د- بورس انرژی
بورس انرژی به‌عنوان یک بورس کالایی است که امکان انجام معاملات حامل‌های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای مذکور در آن وجود دارد. حامل‌های انرژی شامل نفت، گاز، برق و سایر حامل‌های انرژی است. بورس انرژی ایران در اسفندماه سال ۹۱ باهدف ایجاد بازاری شفاف و کارآمد با نقد شوندگی و رقابت‌پذیری بالا، کشف قیمت منصفانه و انحصار زدایی در بازار معاملات بخش انرژی تشکیل شد.
بورس انرژی به‌عنوان چهارمین بورس کشور برای عرضه محصولات نفت و مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال‌سنگ، حق آلودگی و سایر حامل‌های انرژی شکل گرفت.
نتیجه‌گیری:
در انتها لازم به ذکر است که سرمایه گذاری در بازارهای سرمایه، همچون سرمایه گذاری در سایر حوزه‌ها مانند ملک ،ارز، سکه و… ممکن است به سود یا زیان سرمایه گذاران بیانجامد. اما مطالعه، آموزش و افزایش سطح آگاهی می‌تواند ریسک حاکم بر این بازار را کاهش داده و بر جذابیت آن بیفزاید.
اگر شما هم قصد سرمایه گذاری در بازار سرمایه را دارید با دقت این مقاله را مطالعه کنید و با مفاهیم آن آشنا شوید و بعد از آگاهی و علم به این موضوع شروع به سرمایه گذاری در این بازار کنید.
بازار سرمایه چیست؟ | آشنایی با انواع بازار سرمایه در ایران
بازار سرمایه، بازاری است که سرمایه های خرد و کلان مردم را به‌صورت وام در اختیار بنگاه‌های اقتصادی قرار می‌دهد. این بازار، سرمایه های کاری و ثابت در اختیار صنایع قرار می‌دهد و برای بدهی‌های میان‌مدت و بلندمدت دولت، اعتبار مالی تهیه می‌کند.
در بازار سرمایه سهام معمولی، اسناد قرضه و اوراق دولتی معامله می‌شوند. در رایج‌ترین تقسیم‌بندی، بازار سرمایه ازنظر مرحله عرضه، به دو بازار اولیه و بازار ثانویه تقسیم میشود.
در این مقاله می‌خواهیم به معرفی ارکان بازار سرمایه و چگونگی پیدایش هرکدام بپردازیم تا ضمن آشنایی با سازمان‌های مربوطه، ابزار هرکدام از بازارها را برای معامله بشناسید. با ما همراه باشید…
این مقاله رو با یک سری تعاریف مهم و پاسخ به چند سوال آغاز می کنیم:
۱) بازار سرمایه چیست؟
بازار سرمایه بازاری برای خرید و فروش اوراق هست. بازار سرمایه بین کسانی که سرمایه دارند؛ مثل سرمایه گذران حقیقی (افراد حقیقی که سرمایه های خرد دارند) و سرمایه گذاران حقوقی، و افرادی که متقاضیان سرمایه هستند مثل شرکت ها، دولت یا اشخاص، ارتباط ایجاد می‌کند. بازار سرمایه برای عملکرد اقتصاد حیاتی است، چراکه سرمایه جزئی ضروری برای تولید خروجی در اقتصاد است. بازار سرمایه شامل بازار اولیه، بازار ثانویه و بازار اوراق مشارکت میشود.
۲) انواع بازار سرمایه در ایران کدم‌اند؟
الف- سازمان بورس و اوراق بهادار
سازمان بورس و اوراق بهادار را می‌توان به‌عنوان اولین نهاد مربوطه به بازار سرمایه در نظر گرفت که با توجه به تحولات اقتصادی مبتنی بر بازار در دهه ۱۳۴۰ تأسیس شد. این سازمان موسسه‌ای غیردولتی است که دارای شخصیت حقوقی و مالی مستقل بوده و از محل کارمزدهای دریافتی و سهمی از حق پذیرش شرکت ها در بورس و سایر درآمدها اداره میشود.
بورس اوراق بهادار به معنی یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکت ها یا اوراق قرضه دولتی یا مؤسسات معتبر خصوصی، تحت ضوابط و قوانین و مقررات خاصی انجام میشود. مشخصه مهم بورس اوراق بهادار، حمایت قانون از صاحبان پس‌اندازها و سرمایه های راکد و الزامات قانونی برای متقاضیان سرمایه است.
طبق ماده ۴ دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران، بازار بورس اوراق بهادار به سه بخش مجزا تفکیک‌شده است:
- بازار اول – تابلوی اصلی
- بازار اول – تابلوی فرعی
- بازار دوم
که هرکدام از تابلوها شرایط پذیرش خاصی دارند.
ب- فرابورس ایران
فرابورس ایران نیز از دیگر ارکان بازار سرمایه کشور به شمار می‌رود که مانند سایر بورس ها تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌نماید. فرابورس اولین و تنها بازار خارج از بورس کشور هست که در سال ۱۳۸۸ فعالیت رسمی خود را آغاز کرد.
به‌این‌ترتیب تأسیس این بورس موجب گردید بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی که شرایط پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران را نداشتند با شرایط آسان‌تری پذیرفته شوند و در ضمن تأمین منابع مالی از طریق بازار سرمایه تسهیل گردید.
بازار فرابورس شامل ۶ بازار زیر است که شرایط پذیرش شرکت ها در هر یک از این بازارها متفاوت است:
- مشتمل بر بازار اول
- بازار دوم
- بازار سوم
- بازار پایه
- بازار شرکت های کوچک و متوسط (SMF)
- بازار دارایی فکری
بازار اول:
در بازار اول، معاملات سهام شرکت های سهامی عامی که شرایط حضور در تابلو اول فرابورس را احراز کرده باشند، انجام میشود. پذیرش شرکت در بازار اول فرابورس منوط به تهیه امیدنامه و ارسال مدارک و مستندات کافی به‌منظور شناخت از وضعیت شرکت هست.
پس از تکمیل مدارک یادشده هیات پذیرش اوراق بهادار ضمن بررسی وضعیت مالی و عملیاتی، در صورت احراز شرایط با پذیرش شرکت موافقت می‌نماید.
بازار دوم:
در بازار دوم فرابورس مانند بازار اول، معاملات سهام شرکت های سهامی عام انجام میشود؛ اما شرایط پذیرش و قوانین در بازار دوم فرابورس، نسبت به بازار اول آسان‌تر است.
بازار سوم (بازار عرضه):
سهام شرکت های سهامی به‌صورت عمده و بلوکی، حق تقدم سهام، پذیره‌نویسی سهام و سایر اوراق بهادار در بازار عرضه معامله میشود.
بازار ابزارهای نوین مالی:
کلیه ابزارهای مالی به‌جز سهام و حق تقدم خرید سهام مانند انواع اوراق مشارکت، انواع گواهی سرمایه گذاری و انواع صکوک که در زمان پذیرش حداقل سه ماه تا سررسید آنها فرصت باقی‌مانده باشد، قابل‌پذیرش در این بازار هستند به شرطی که بعد از پذیرش، معاملات دست‌دوم آنها به‌صورت انحصاری از طریق فرابورس انجام شود.
بازار پایه:
این بازار صرفاً جهت نقل‌وانتقال سهام سایر شرکت های سهامی عام که نزد سازمان بورس و اوراق بهادار ثبت‌شده‌اند و امکان پذیرش در هیچ‌یک از بازارهای بورس یا فرا بورس را ندارند، ایجادشده است.
ج- بورس کالای ایران
در شهریورماه ۱۳۸۲ بورس فلزات تهران به‌عنوان اولین بورس کالای کشور و سپس بورس کالای کشاورزی در شهریور سال ۱۳۸۳ تأسیس و شروع به کارکردند.
در سال ۱۳۸۶ به‌منظور مدیریت و سیاست‌گذاری یکپارچه، بورس فلزات و بورس کشاورزی با یکدیگر ترکیب شدند و در مهرماه همان سال شرکت بورس کالای ایران تأسیس گردید. این بورس در حال حاضر دارای ۴ بازار مشتمل بر بازار فیزیکی، بازار فرعی، بازار مشتقه و بازار مالی است.
د- بورس انرژی
بورس انرژی به‌عنوان یک بورس کالایی است که امکان انجام معاملات حامل‌های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای مذکور در آن وجود دارد. حامل‌های انرژی شامل نفت، گاز، برق و سایر حامل‌های انرژی است. بورس انرژی ایران در اسفندماه سال ۹۱ باهدف ایجاد بازاری شفاف و کارآمد با نقد شوندگی و رقابت‌پذیری بالا، کشف قیمت منصفانه و انحصار زدایی در بازار معاملات بخش انرژی تشکیل شد.
بورس انرژی به‌عنوان چهارمین بورس کشور برای عرضه محصولات نفت و مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال‌سنگ، حق آلودگی و سایر حامل‌های انرژی شکل گرفت.
نتیجه‌گیری:
در انتها لازم به ذکر است که سرمایه گذاری در بازارهای سرمایه، همچون سرمایه گذاری در سایر حوزه‌ها مانند ملک ،ارز، سکه و… ممکن است به سود یا زیان سرمایه گذاران بیانجامد. اما مطالعه، آموزش و افزایش سطح آگاهی می‌تواند ریسک حاکم بر این بازار را کاهش داده و بر جذابیت آن بیفزاید.
اگر شما هم قصد سرمایه گذاری در بازار سرمایه را دارید با دقت این مقاله را مطالعه کنید و با مفاهیم آن آشنا شوید و بعد از آگاهی و علم به این موضوع شروع به سرمایه گذاری در این بازار کنید.
دیدگاه شما