ویژگی‌های طرح پانزی

حقه‌هایی شبیه به این هر روز می‌آیند و می‌روند. امروز بیت کوین است و فردا ممکن است چیز دیگری باشد. این پروژه‌ها ادعاهایی می‌کنند که هیچ دلیل منطقی برای صحت آنها وجود ندارد.

ویژگی‌های طرح پانزی

این طرح کلاهبرداری توانسته بود در مدت زمان کوتاهی بالغ بر ۴ میلیارد دلار دارایی رمزارز بدست آورد

نکات برگزیده مطلب طبق گزارشات پیشین تیم کوینیت، چندی قبل دادگاه منطقه‌ای چین به پلیس این کشور دستور داد تا با ادامه‌ی فعالیت‌های پروژه‌ی پانزی و هرمی پلاس‌توکن(PlusToken) مقابله کرده و تمام افراد دخیل و ذینفع آن را دستکیر کند. طی این سرکوب گسترده تقریبا تمامی اوپراتورهای پلاس‌توکن دستگیر شده و حجم قابل توجهی دارایی رمزارز از آن‌ها کشف شد. حال به نظر می‌رسد که دادگاه اعضاء دخیل در راه‌اندازی و فعالیت پروژه‌ی پلاس‌توکن را به ۱۱ سال حبس محکوم کرده است.

پایان پلاس‌توکن

بازیگران اصلی طرح پانزی و هرمی پلاس‌توکن(PlusToken) در کشور چین، امروز حکم ۱۱ زندان دریافت کرده‌اند. در این پرونده ذکر شده که کلاهبرداران توانسته‌اند از سرمایه‌گذاران به بهانه‌های مختلف میلیارد‌ها دلار دارایی رمزارزی را به سرقت برده‌اند.

طبق گزارشات منتشر شده در خبرگزاری صبح چین، اعضای اصلی پروژه‌ی کلاهبرداری پلاس‌توکن توسط دادگاه کشور چین به ۱۱ سال زندان محکوم شده‌اند. کلاهبرداران به جرم کلاهبرداری معادل ۲/۲۵۵ میلیارد دلار دارایی رمزارزی مقصد شناخته شدند.

پلاس توکن طبق گزارشات پیشین تیم کوینیت، مقامات کشور چین علاوه بر دستگیری ۲۷ نفر از اعضاء اصلی پروژه‌ی فوق‌الذکر، توانسته‌اند ۸۲ فرد مرتبط دیگر را هم در ماه جولای دستگیر کنند. طبق اسناد منتشر شده توسط دادگاه، مقامات توانسته‌اند در ماه نوامبر بالغ بر ۴ میلیارد دلار دارایی رمزارزی را از اوپراتورهای پروژه‌ی پانزی پلاس‌توکن کشف و ضبط کنند. در ادامه گفته شده که رمزارزها ضبط شده عبارتند است ۹۴ هزار واحد رمزارز بیت کوین ، حدود ۸۰ هزار واحد رمزارز بیت‌کوین کش(BCH)، ۸۳۳ هزار واحد رمزارز اتریوم، ۷۵ هزار واحد رمزارز دش(DASH)، بیش از ۱/۴ میلیون واحد رمزارز لایت‌کوین(LTC)، حدود ۶ میلیارد واحد رمزارز داژکوین(DOGE) و ۲۱۳ هزار دلار رمزارز پایدار تتر(USDT).

رویکرد چین در قبال پروژه‌های پانزی

پیگیری پروژه‌ی کلاهبرداری پلاس‌توکن زمانی آغاز شد که قانون‌گذاران کشور چین با انتشار دستورالعمل‌های جدیدی خواستار توقف کامل فعالیت تمام پروژه‌های جعلی و پانزی شدند. همچنین، دستگیری اعضاء این پروژه یک پیروزی چشم‌گیر برای مقامات قضائی کشور چین محسوب می‌شود، زیرا پلاس‌توکن یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های هرمی و پانزی جهان به شمار می‌آمد.

پروژه‌ی پلاس‌توکن ابتدا توسط چن بو(Chen Bo) و در سال ۲۰۱۸ فعالیت خود را آغاز کرد. این پروژه از همان ابتدا تمامی ویژگی‌های یک طرح پانزی کلاسیک را در اختیار داشت و با دریافت سرمایه از سرمایه‌گذاران، سود سپرده‌های جدید را پرداخت می‌کرد. آقای چن بو و سایر اوپراتورهای پلاس‌توکن برای جمع‌آوری عضو به استفاده از شبکه‌های اجتماعی و روش‌های آفلاین روی آوردند. پس از مدت کوتاهی حق عضویت در این طرح به ۵۰۰ دلار رمزارز بیت کوین و سایر رمزارزها رسید.

بین سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ این پلت‌فرم هرمی توانست بیش از ۲/۵ میلیون نفر عضو فعال جمع‌آوری کند، درحالیکه پاداش پرداخت شده به آن‌ها براساس اعضاء جدید و زیرمجموعه‌گیری پرداخت می‌شد. در عین حال، طبق گزارشات دادگاه، مجموع درآمد حاصل از اعضاء جدید به رقمی بالغ بر ۲/۲ میلیارد دلار رسید.

علاوه بر این، در اسناد دادگاهی ادعا شده که آقای چن بو بخش چشم‌گیری از درآمد طرح پلاس‌توکن را صرف زندگی شخصی خود کرده و در مواردی همچون خرید اتومبیل و املاک گران قیمت برای خود و نزدیکانش خرج کرده است.

نظر شما در رابطه با رویکرد مقامات چینی در قبال پروژه‌ی پلاس‌توکن و هجوم گسترده به ویژگی‌های طرح پانزی آن چیست؟ چه راهکارهایی برای جلوگیری از رشد و گسترش اینگونه طرح‌های پانزی وجود دارد؟ نظرات و پیشنهادات خود را با تیم کوینیت به اشتراک بگذارید.

دابل وی و کریپتو هندز دو طرح پانزی یک شرکت

هنگامی که پولی برای سرمایه گذاری دارید، فرصت های زیادی برای افزایش سرمایه های شما وجود دارد. این موقعیت ها با خطراتی نیز همراه هستند، دابل وی (double way) ، یکی از طرح های بیشمار مبتنی بر رمزنگاری در اینترنت است که از این خطرات جدا نیست.

• 1. دابل وی (Double way) چیست ؟
• 2. چگونه کار می کند؟
• 3. آیا می توانید از دابل وی درآمد کسب کنید؟
• 4. آیا با پیوستن به این طرح، سرمایه خود را از دست می دهید؟
• 5. چه مدتی است که این طرح در حال اجراست؟
• 6. نتیجه گیری

با آگاهی از دارایی های دیجیتالی بالاتر ، انتظار دارید که طرح های پانزی و هرمی بدون حامی باشند و یا دارای حامی کمی باشند، اما واقعیت این نیست. واقعیت این است که افراد تازه وارد زیادی به اکوسیستم وارد می شوند و این افراد اهداف این برنامه ها هستند.

در این بررسی ، ما به سایت دابل وی ، سایتی که خود را “طرف تاریک کریپتوهند” می نامد، و به شرکت کنندگان نوید پتانسیل کسب نامحدود را می دهد نگاهی خواهیم کرد. اصل این است که از امکان دستیابی به هرگونه درآمد و خطرات ناشی از مشارکت مطلع شوید. این امر به شما امکان می دهد تصمیم بگیرید که آیا این سرمایه گذاری است که شما مایل به انجام آن هستید یا خیر.

دابل وی (Double way) چیست ؟

اگرچه چگونگی رابطه دابل وی با کریپتوهندز توضیح داده نشده است، اما بیشتر مطالب موجود در سایت به واقعیت این ظن اشاره دارد که دو برنامه توسط یک نهاد اداره می شوند.

برای مبتدیان ، هر دو سایت اهدایی هستند که مبتنی بر اتریوم هستند. آنها همچنین ادعا می کنند كه مبتنی بر قراردادهای هوشمند هستند و به همین خاطر توسط هیچ کس قابل دستکاری نیستند. شرکت کنندگان در این سرمایه گذاری با این پیام که حساب های آنها ایمن هستند و در هیچ زمانی امکان حذف آن وجود ندارد، همانند متن زیر، تشویق می شوند:

کریپتوهندز اولین پرتوی نوری است که آغاز یک صنعت جدید را نشان می دهد و اولین پروژه بلاک چین بدون ریسک در تاریخ است. برای اولین بار ، هیچ فردی در جهان نمی تواند بر عملکرد سیستم تأثیر بگذارد. هیچ شرکت یا هیئت مدیره ای وجود ندارد که بتواند حساب یک شرکت کننده را مسدود کند یا شرایط و ضوابط پاداش را تغییر دهد. برای اولین بار تجارت و کل شبکه متعلق به شرکت کننده است ، نه شرکت. و همچنین برای اولین بار بودجه روی کیف پول غیر متمرکز توسط خود شرکت کننده کنترل می شود و نه توسط بانک ، سیستم پرداخت یا دولت.

خب … درباره اینکه کریپتوهندز “اولین پرتوی نور” است چه می توان گفت؟ به طور خلاصه ، این درست نیست زیرا ما می دانیم که اولین قرارداد هوشمند هیچ ارتباطی با کریپتوهندز و دابل وی ندارد.

همچنین این ادعا که هیچ کس نمی تواند این پلتفرم را تغییر دهد صحیح نیست زیرا هیچ مدرکی مبنی بر اینکه این یک پلتفرم قرارداد هوشمند است وجود ندارد. حتی اگر اینطور باشد ، یک قرارداد هوشمند بر اساس ایده یا علاقه توسعه دهنده گسترش یافته است.

از آنجا که شرکت کنندگان از شرایط و ضوابط قرارداد هوشمند آگاه نیستند، بدیهی است که افراد در پشت آن می توانند قراردادی را بنویسند که به جای اعضای شرکت کننده در این طرح ، به نفع آنها باشد.

به عنوان مثال ، هنگامی که آنها از سایت دابل وی بازدید می کنند ، انتظار می رود یک شرکت کننده مقداری ETH را به آدرس کیف پول ذکر شده ارسال کند. آن ها چگونه مطمئن هستند که فردی که آنها برایش سرمایه ارسال می کند کلاهبردار پشت سایت نیست؟

چگونه کار می کند؟

سایت دابل وی ادعا می کند که مکمل کریپتوهندز است به طوریکه ساخت یک شبکه در یکی از این سایت ها به شرکت کننده است اجازه می دهد تا در سایت دیگر نیز شبکه ایجاد کند.

در اصل ، از شخصی که هر دو ماه یکبار آنها را دعوت می کند ، از شرکت کننده ۰.۰۸ ETH انتظار می رود. آنها بلافاصله ثبت نام می کنند و اولین واریز را انجام می دهند، آن ها انتظار دارند تا با شروع ترقی طرح بازگشتی داشته باشند.

شرکت کنندگان با این قول که می توانند از سیستم یا حتی از شخصی که آنها را دعوت کرده است، بازگشت رایگان دریافت کنند برای ثبت نام اغواء می شوند. این برخلاف واقعیتی است که در چنین طرح های پانزیی مشاهده می شود.

انتظار می رود کاربر پس از دریافت پرداخت های مالی از مراجعه کنندگان خود ، با انجام پرداخت مالی بالاتر به سطح بالاتر حرکت کند.

طبق جدول زیر ، در سطح یک 0.16 اتر، در سطح 2 – 0.64 اتر و در سطح سه – 2.56 اتر به شما منتقل می شود.

آیا می توانید از دابل وی درآمد کسب کنید؟

این در اصل یک طرح پانزی است که به عنوان پلتفرم اهدایی درست شده است. شرکت کنندگان به یکدیگر اهدا می کنند ، اما در واقعیت ، این یک قیف است که یک کلاهبردار که مالک سایت است برای انتقال بیشتر بودجه ETH وارد سیستم کرده است.

اگر نمی دانید که با این سیستم می توانید درآمد کسب کنید ، اولین سؤال این است که آیا شما مایل به شرکت در کلاهبرداری هستید. بسیاری از مردم نمی دانند که پانزی کلاهبرداری است که برای بهره مندی مالک که در بالای هرم قرار دارد تنظیم شده است.

آیا با پیوستن به این طرح، سرمایه خود را از دست می دهید؟

پاسخ این سؤال به زمان پیوستن به این طرح و قصد کلاهبردار در پشت سایت بستگی دارد. اگر به اصطلاح قرارداد هوشمند برای پرداخت به مالک و افراد متقاضی آنها تنظیم شده است ، شما چیزی دریافت نمی کنید.

اما اگر منظور از هدایت وجوه افرادی است که شما را جذب می کنند ، ممکن است در ابتدای طرح مقداری پرداخت دریافت کنید. این بدان معنی است که اگر جزء اولین شرکت کنندگان در هنگام راه اندازی پانزی باشید ، می توانید از افرادی که استخدام کرده اید ، درآمد کسب کنید.

با این وجود ، هیچ طرح پانزی پایدار نیست. وقتی استخدام خشک می شود ، این طرح به هم می خورد. یکی از اولین پانزی های موجود در رمزنگاری 333 ETH است. این کلاهبرداری در حال حاضر خراب شده است درحالی که بسیاری از شرکت کنندگان بودجه خود را از دست داده اند.

چه مدتی است که این طرح در حال اجراست؟

Doubleway.io در سپتامبر 2019 ثبت شد در حالی که دامنه شریک آن Cryptohands.org در ژانویه 2019 ثبت شده است. از آنجا که احتمالاً هر دو سایت توسط یک نهاد اداره می شوند ، تقریباً در زمان یکسان بسته خواهند شد.

نتیجه گیری

تلاش برای به دست آوردن سود از شکست افراد در سایت های سرمایه گذاری پانزی ، هرمی و کلاهبرداری است. شما هرگز نباید بودجه خود را به هیچ یک از چنین سایت هایی ارسال کنید زیرا این کار اتلاف وقت است و حتی ممکن است شما را در معرض هک یا سایر فعالیت های مخرب قرار دهید.

چطور قربانی کلاهبرداران دنیای ارزهای دیجیتال نشویم؟

کلاهبرداران همیشه به دنبال راه‌های جدیدی برای سرقت پول و دارایی‌های شما هستند. رشد گسترده ارزهای دیجیتال در سال‌های اخیر فرصت‌های زیادی برای کلاهبرداری ایجاد کرده است. رکورد جرائم مربوط به ارزهای دیجیتال در سال 2021 شکسته شده و نگرانی‌های زیادی را برای سرمایه‌گذاران رمزارزی ایجاد کرده است.

طبق گزارش شرکت اطلاعات بلاکچین Chainalysis، کلاهبرداران در سال 2021 حدود 14 میلیارد دلار ارز دیجیتال را سرقت کردند. اگر به بازار ارزهای دیجیتال علاقه دارید باید از خطرات آن آگاه باشید. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد کلاه‌برداری‌های رایج ارزهای دیجیتال، نحوه شناسایی و نحوه جلوگیری از آن‌ها ادامه این مقاله را بخوانید.

انواع کلاهبرداری‌های ارزهای دیجیتال

کلا‌هبرداری‌های ارز دیجیتال انواع مختلفی دارد. برخی از رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از وب‌سایت‌های جعلی، کلاهبرداری‌های فیشینگ، روش پامپ و دامپ، برنامه‌های جعلی، تبلیغ جعلی افراد مشهور، کلاهبرداری‌های هدیه، باج‌خواهی و اخاذی، کلاهبرداری‌های استخراج ابری، عرضه اولیه ارز تقلبی (ICO). در ادامه هر کدام از این موارد را به صورت مجزا برایتان شرح می‌دهیم.

وب‌سایت‌های جعلی

کلاهبرداران حوزه ارزهای دیجیتال، گاهی اوقات برای فریب سرمایه‌گذاران ناآگاه، از پلتفرم‌های معاملاتی جعلی استفاده می‌کنند. این افراد همچنین نسخه‌هایی تقلبی از کیف پول‌های ارز دیجیتال می‌سازند تا از این طریق، دارایی سرمایه‌گذاران رمزارزی را سرقت کنند. نام دامنه‌ی این وب‌سایت‌های جعلی معمولاً مشابه دامنه‌ی سایت‌هایی است که از آن‌ها کپی می‌کنند. اما کمی متفاوت با سایت‌هایی دارند که سعی می‌کنند از آن‌ها کپی کنند. آن‌ها بسیار شبیه به سایت‌های قانونی هستند و تشخیص تفاوت‌های آن‌ها دشوار است. سایت‌های ارز دیجیتال جعلی اغلب از طریق ساخت صفحات فیشینگ یا سرقت مستقیم کلاهبرداری انجام می‌دهند.

• به‌عنوان صفحات فیشینگ: در این صفحات تمام جزئیاتی که وارد می‌کنید، مانند رمز عبور کیف پول ارز دیجیتال، عبارت بازیابی و سایر اطلاعات مالی درنهایت به دست کلاه‌برداران می‌رسند.

• به‌عنوان سرقت مستقیم: در ابتدا سایت ممکن است به شما اجازه دهد مقدار کمی پول برداشت کنید. ازآنجایی‌که به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاری‌های شما عملکرد خوبی دارند و شما از آن‌ها رضایت دارید، احتمالاً پول بیشتری در این سایت‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنید. بااین‌حال، هنگامی‌که برای دفعات بعدی می‌خواهید پول خود را برداشت کنید، سایت یا بسته می‌شود یا درخواست شما را رد می‌کند.

کلاه‌برداری‌های فیشینگ

کلاه‌برداری‌های فیشینگ ارز دیجیتال معمولاً اطلاعات مربوط به کیف پول‌های آنلاین را هدف قرار می‌دهند. هدف کلاه‌برداران کلیدهای خصوصی کیف پول است که برای دسترسی به دارایی‌های درون کیف پول به آن نیاز دارند. روش کار آن‌ها شبیه به سایر اقدامات فیشینگ و مربوط به وب‌سایت‌های جعلی است که در بالا توضیح دادیم. آن‌ها یک ایمیل می‌فرستند و گیرندگان را به یک وب‌سایت جعلی می‌برند. سپس از آن‌ها می‌خواهند که اطلاعات کلید خصوصی خود را وارد کنند. هنگامی‌که هکرها این اطلاعات را به دست آوردند، ارز دیجیتال موجود در آن کیف پول‌ها را سرقت می‌کنند.

روش پامپ و دامپ

این روش شامل یک ارز دیجیتال یا توکن خاص است که توسط کلاه‌برداران از طریق ایمیل یا رسانه‌های اجتماعی مانند توییتر، فیس‌بوک یا تلگرام تبلیغ می‌شود. معامله گران که نمی‌خواهند این فرصت را از دست بدهند، برای خرید ارزها عجله می‌کنند و قیمت آن ارز بالا می‌رود. پس از موفقیت در افزایش قیمت کلاه‌برداران دارایی خود را می‌فروشند که باعث سقوط قیمت ارز دیجیتال می‌شود. این روش می‌تواند در عرض چند دقیقه اتفاق بیفتد.

برنامه‌های جعلی

یکی دیگر از روش‌های رایج کلاه‌برداران برای فریب سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال از طریق برنامه‌های جعلی است که در گوگل پلی و اپ استور در دسترس هستند. اگرچه این برنامه‌های جعلی به‌سرعت ردیابی و حذف می‌شوند، اما این بدان معنا نیست که هیچ‌کس گول این برنامه‌ها را نمی‌خورد. هزاران نفر تابه‌حال اپلیکیشن‌های جعلی ارزهای دیجیتال را دانلود کرده‌اند.

تبلیغ جعلی افراد مشهور

کلاه‌برداران ارزهای دیجیتال گاهی اوقات برای جلب‌توجه سرمایه‌گذاران خود را به‌عنوان افراد مشهور، تاجران یا افراد تأثیرگذار جا می‌زنند. گاهی اوقات آن‌ها ارزهای دیجیتالی که وجود ندارند را به سرمایه‌گذاران مبتدی می‌فروشند. این کلاه‌برداری‌ها می‌توانند پیچیده باشند و شامل وب‌سایت‌ها و بروشورهای جذاب و هیجان‌انگیز هستند که به نظر می‌رسد تأییدیه‌های افراد مشهور مانند ایلان ماسک را دارند.

کلاه‌برداری‌های هدیه

در این روش کلاه‌برداران قول می‌دهند که اگر برایشان ارز دیجیتال بفرستید آن را چند برابر می‌کنند. پیام‌های هوشمندانه از یک حساب رسانه اجتماعی معتبر می‌توانند حس اعتماد ایجاد کنند. در این حالت افراد طمع می‌کنند و به امید دریافت ارز بیشتر گول کلاه‌برداران را می‌خورند.

کلاه‌برداری باج‌خواهی و اخاذی

روش دیگری که کلاه‌برداران استفاده می‌کنند باج‌گیری است. آن‌ها ایمیل‌هایی ارسال می‌کنند که نشان می‌دهد سابقه بازدید وب‌سایت‌های بزرگ‌سالان توسط کاربر را دارند و تهدید می‌کنند که آن‌ها را افشا می‌کنند، مگر اینکه کلیدهای خصوصی را به اشتراک بگذارند یا ارز دیجیتال را برای کلاه‌بردار بفرستند.

کلاه‌برداری‌های استخراج ابری

استخراج ابری به شرکت‌هایی اطلاق می‌شود که به شما اجازه می‌دهند درازای پرداخت هزینه ثابت و دریافت سهمی از درآمد، سخت‌افزار استخراج را اجاره کنید. این موضوع به افراد امکان می‌دهد تا بدون خرید سخت‌افزار گران‌قیمت ماینینگ از راه دور ارز دیجیتال استخراج کنند. بااین‌حال، بسیاری از شرکت‌های استخراج ابری کلاه‌بردار یا در بهترین حالت بی‌اثر هستند. به‌این‌ترتیب درنهایت پول خود را از دست می‌دهید یا کمتر از آنچه گفته شده درآمد کسب خواهید کرد.

عرضه اولیه ارز تقلبی (ICO)

عرضه اولیه ارز یا ICO راهی برای شرکت‌های تازه‌کار در دنیای ارزهای دیجیتال برای جمع‌آوری پول از کاربران و سرمایه‌گذاران است. به‌طورمعمول، به مشتریان درازای ارسال ارزهای دیجیتال فعال مانند ارز بیت کوین یا یک ارز دیجیتال محبوب دیگر تخفیف داده می‌شود. چندین ICO کلاه‌بردار بوده و مجرمان برای فریب سرمایه‌گذاران تلاش زیادی کرده‌اند.

چگونه کلاه‌برداری‌های ارزهای دیجیتال را تشخیص دهیم؟

حالا باید ببینیم چگونه می‌توان یک کلاه‌برداری ارز دیجیتال را تشخیص داد؟ علائم هشداردهنده‌ای که باید مراقب آن‌ها باشید عبارت‌اند از:

• وعده‌های سود تضمین‌شده: هیچ سرمایه‌گذاری مالی نمی‌تواند بازده آتی را تضمین کند، زیرا ارزهای دیجیتال نوسان دارند. هر پیشنهاد معاملاتی ارز دیجیتال که به شما وعده سود زیاد می‌دهد، یک علامت خطر است.

• وایت پیپر ضعیف یا ناموجود: هر ارز دیجیتال باید یک وایت پیپر داشته باشد، زیرا این ویژگی یکی از حیاتی‌ترین جنبه‌های عرضه اولیه یک ارز دیجیتال است. وایت پیپر باید توضیح دهد که ارز دیجیتال چگونه طراحی شده و چگونه کار خواهد کرد. اگر وایت پیپر یک پروژه ضعیف است یا اصلاً وایت پیپر ندارد باید با دقت قدم بردارید.

• تبلیغات بیش‌ازحد: تمام مشاغل معمولاً برای رونق کسب‌وکار خود تبلیغ می‌کنند، اما یکی از راه‌هایی که کلاه‌برداران ارز دیجیتال با آن افراد را جذب می‌کنند، سرمایه‌گذاری با تبلیغات بیش‌ازحد است. تبلیغات آنلاین، اینفلوئنسرهای پولی، تبلیغات آفلاین و . این روش برای دسترسی به سرمایه‌گذاران زیاد و درنتیجه پول زیاد در کوتاه‌ترین زمان ممکن کاربرد دارد. اگر احساس می‌کنید که بازاریابی برای یک ارز دیجیتال بیش‌ازحد در حال انجام است تحقیقات بیشتری در مورد آن انجام دهید.

• اعضای تیم ناشناس: در اکثر مشاغل سرمایه‌گذاری باید فهمید که افراد تیم پشت آن چه کسانی هستند. سرمایه‌گذاران می‌توانند بیوگرافی افراد تیم را با جستجو در اینترنت و رسانه‌های اجتماعی پیدا کنند. اگر نمی‌توانید اطلاعاتی در مورد اعضای تیم پروژه پیدا کنید باید در خرید آن ارز دقت داشته باشید.

• پول رایگان: هر فرصت سرمایه‌گذاری که وعده پول رایگان چه به‌صورت نقدی و چه به‌صورت ارز دیجیتال را می‌دهد احتمالاً جعلی است.

چگونه از ارزهای دیجیتال خود در برابر کلاه‌برداری محافظت کنیم؟

بسیاری از کلاه‌برداری‌های ارزهای دیجیتال پیچیده و به‌گونه‌ای قابل‌باور هستند. در اینجا روش‌هایی وجود دارد که می‌توانید برای محافظت از دارایی‌های خود انجام دهید:

• از کیف پول خود محافظت کنید: برای سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال به یک کیف پول با کلیدهای خصوصی نیاز دارید. اگر یک شرکت از شما بخواهد که کلیدهای خود را برای مشارکت در یک فرصت سرمایه‌گذاری به اشتراک بگذارید، به‌احتمال‌زیاد یک کلاه‌برداری است. کلیدهای کیف پول خود را خصوصی نگه‌دارید.

• مراقب برنامه کیف پول خود باشید: اولین باری که از یک کیف پول استفاده می‌کنید، فقط مقدار کمی از ارزهای دیجیتال را برای اطمینان به برنامه کیف پول خود انتقال دهید. اگر در حال به‌روزرسانی برنامه کیف پول خود متوجه رفتار مشکوکی شدید، به‌روزرسانی را لغو کرده و برنامه را حذف نصب کنید.

• فقط روی چیزهایی سرمایه‌گذاری کنید که آن‌ها را درک کرده باشید: اگر برای شما روشن نیست که یک ارز دیجیتال چگونه کار می‌کند، بهتر است قبل از تصمیم‌گیری در مورد سرمایه‌گذاری کمی مکث کنید و تحقیقات بیشتری در مورد آن انجام دهید.

• اصلاً عجله نکنید: کلاه‌برداران معمولاً از تاکتیک‌های مصرانه استفاده می‌کنند تا سرمایه‌گذاران را وادار به سرمایه‌گذاری سریع کنند. برای مثال، کلاه‌برداران با وعده پاداش یا تخفیف در صورت مشارکت فوری کاربران را گول می‌زنند. قبل از سرمایه‌گذاری وقت بگذارید و تحقیقات خود را به‌صورت کامل انجام دهید.

• مراقب تبلیغات رسانه‌های اجتماعی باشید: کلاه‌برداران ارزهای دیجیتال معمولاً از رسانه‌های اجتماعی برای تبلیغ طرح‌های کلاه‌برداری خود استفاده می‌کنند. کلاه‌برداران ممکن است از تصاویر غیرمجاز افراد مشهور یا تاجران باسابقه برای ایجاد حس اعتماد استفاده کنند یا وعده هدایا و پول نقد رایگان بدهند. هنگامی‌که می‌بینید تبلیغ‌های زیادی برای یک ارز دیجیتال در رسانه‌های اجتماعی انجام می‌شود باید به مورد اعتماد بودن آن سایت و پروژه شک کنید.

• تماس‌های بازاریابی را نادیده بگیرید: اگر شخصی با شما تماس گرفت تا فرصت سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال را به شما اطلاع دهد احتمالاً یک کلاه‌برداری است. هرگز اطلاعات شخصی خود را به کسی ندهید یا برای کسی که از این طریق با شما تماس می‌گیرد پول یا ارز دیجیتال نفرستید.

• برنامه‌ها را فقط از پلتفرم‌های رسمی دانلود کنید: اگرچه برنامه‌های جعلی در فروشگاه‌هایی مانند گوگل پلی و اپ استور هم قرار می‌گیرند، دانلود برنامه‌ها از این پلتفرم‌ها نسبت به جاهای دیگر امن‌تر است.

• تحقیق کنید: محبوب‌ترین ارزهای دیجیتال کلاه‌برداری نیستند، اما اگر در مورد ارز دیجیتال خاصی چیز زیادی نشنیده‌اید، درباره آن تحقیق کنید. حتماً دقت کنید که پروژه وایت پیپر داشته باشد و آن را بررسی کنید تا بفهمید چه کسانی آن پروژه را اجرا می‌کنند و پروژه چگونه کار می‌کند. قبل از سرمایه‌گذاری به دنبال لیست به‌روز و معتبر ارزهای دیجیتال جعلی باشید.

• خوب بودن بیش‌ازحد: شرکت‌هایی که وعده سود تضمینی می‌دهند یا میگویند یک‌شبه شما را ثروتمند می‌کنند احتمالاً کلاه‌بردار هستند. اگر یک پروژه خیلی خوب به نظر می‌رسد، در مورد آن دقت کنید.

درنهایت، مانند هر فرصت سرمایه‌گذاری دیگر هرگز پول‌های موردنیاز خود را سرمایه‌گذاری نکنید. حتی اگر از شما کلاه‌برداری هم نشود باید بدانید که ارزهای دیجیتال بسیار بی‌ثبات هستند، بنابراین درک خطرات این بازار ضروری است.

اگر قربانی یک کلاه‌برداری ارز دیجیتال شدیم چه‌کار کنیم؟

قربانی کلاه‌برداری شدن می‌تواند بسیار دردناک باشد، مخصوصاً اگر کلاه‌برداری در بازار ارزهای دیجیتال اتفاق بیفتد. اگر پرداختی انجام داده‌اید یا اطلاعات شخصی خود را فاش کرده‌اید، باید سریع وارد عمل شوید.

در صورت مشاهده موارد زیر فوراً با بانک یا صرافی خود تماس بگیرید:

• پرداختی با استفاده از کارت نقدی یا اعتباری شما انجام شد.
• از طریق حواله بانکی پرداختی صورت گرفت.
• اطلاعات شخصی خود را با کسی به اشتراک گذاشتید.

کلاه‌برداران ارز دیجیتال معمولاً جزئیاتی را که به دست آورده‌اند به مجرمان دیگر می‌فروشند. بنابراین، ضروری است که نام کاربری و رمز عبور خود را به‌طور کامل تغییر دهید تا از آسیب بیشتر جلوگیری کنید. اگر قربانی یک کلاه‌برداری ارز دیجیتال در رسانه‌های اجتماعی هستید، می‌توانید آن را به پلتفرم رسانه اجتماعی مربوطه گزارش دهید. شما همچنین می‌توانید کلاه‌برداری‌ها را از طریق نهاد مربوطه در حوزه قضایی پیگیری کنید. در آخر هم مهم است که از صرافی‌های امن مانند صرافی ایرانی اکسبیتو استفاده کنید.

سوالات متداول

چگونه می‌توان به یک ارز دیجیتال اعتماد کرد؟

ارز دیجیتال که در صرافی یا کیف پول نگهداری می‌شود مانند پول در بانک تحت بیمه نیست. شما باید مطمئن شوید که ارز دیجیتال خود را بر روی پلتفرمی معامله کرده و نگهداری می‌کنید که اقدامات امنیتی قوی ارائه می‌دهد، مثل نگهداری ارز دیجیتال در کیف پول سرد و داشتن احراز هویت دومرحله‌ای.

آیا کلاه‌برداری در ارزهای دیجیتال هم وجود دارد؟

بله. یکی از رایج‌ترین کلاه‌برداری‌ها در ارزهای دیجیتال کلاه‌برداری فیشینگ است که مانند پامپ و دامپ فقط مختص ارز دیجیتال نیست و ممکن است در هر بازاری وجود داشته باشد.

اگر در بازار ارزهای دیجیتال مورد کلاه‌برداری قرار بگیرید چه اتفاقی می‌افتد؟

پرداخت‌های ارزهای دیجیتال با حمایت‌های قانونی همراه نیستند، اما کارت‌های اعتباری و کارت‌های نقدی از حمایت قانونی برخوردار هستند. به‌عنوان‌مثال، اگر از خریدی پشیمان شوید و یا پول به‌ اشتباه از حساب شما کم شود بانک به شما کمک می‌کند پول خود را پس بگیرید. ارزهای دیجیتال معمولاً این ویژگی را ندارند.

نویسنده مشهور و طرفدار سابق بیت کوین حالا می‌گوید بیت کوین پانزی است!

نسیم طالب، نویسنده کتاب معروف «قوی سیاه»، در مصاحبه اخیر خود بیت کوین را یک طرح پانزی خوانده است. این در حالی است که نسیم طالب خود یکی از طرفداران بیت کوین بود و در سال ۲۰۱۸، حمایت خود از آن را عنوان ..

نسیم طالب، نویسنده کتاب معروف «قوی سیاه»، در مصاحبه اخیر خود بیت کوین را یک طرح پانزی خوانده است. این در حالی است که نسیم طالب خود یکی از طرفداران بیت کوین بود و در سال ۲۰۱۸، حمایت خود از آن را عنوان کرده بود.

به گزارش دیکریپت، نسیم طالب، نویسنده معروفی که بسیاری او را با کتاب قوی سیاه می‌شناسند، در مصاحبه اخیر خود با CNBC گفته که بیت کوین بسیاری از خصوصیات طرح‌های «پانزی» را داراست.

او همچنین به رابطه بین بیت کوین و تورم اشاره کرده و گفته که بیت کوین هیچ نقشی در حفاظت از سرمایه‌ها در مقابل تورم ندارد. بسیاری از طرفداران بیت کوین، این ارز دیجیتال را پناهگاهی برای حفاظت از سرمایه‌هایشان در برابر تورمی می‌دانند که در اثر سیاست‌های دولت‌ها ایجاد می‌شود. نسیم طالب اما ضمن رد این ادعا، در این رابطه گفته است:

اگر به‌دنبال راهی برای فرار از تورم می‌گردید، تکه‌ای زمین بخرید و در آن، مثلاً زیتون بکارید. در این صورت حتی اگر قیمت (زمین) کاهش پیدا کند، حداقل روغن زیتون دارید؛ اما در مورد بیت کوین، هیچ ارتباطی بین این ارز دیجیتال و تورم وجود ندارد. بیت کوین ویژگی‌های طرح‌های پانزی را داراست و همه می‌دانند که بیت کوین یک طرح پانزی است. درست است که طراحی بیت کوین جالب و منحصربه‌فرد است؛ اما دلیلی وجود ندارد که آن را یک پدیده اقتصادی بدانیم.

به‌گفته وب‌سایت دیکریپت، ممکن است نظر طالب در مورد رابطه بین بیت کوین و تورم بیراه نباشد. هیچ دلیلی وجود ندارد که ثابت کند در زمان وقوع تورم، قیمت بیت کوین ثابت خواهد ماند یا ارزش آن حفظ خواهد شد. داده ها حاکی از آن است که با افزایش حجم بازار بیت کوین، قیمت آن نیز به بازارهای سنتی وابسته شده است.

به‌عنوان مثال، در زمان شروع پاندمی کووید- ۱۹ که بازار سهام دچار افت شد، قیمت بیت کوین نیز کاهش یافت. بیت کوین همچنین یک دارایی پرنوسان است و قیمت آن به همان سرعتی که افزایش می‌یابد، افت می‌کند.

از سوی دیگر، تورمی که منتظر آن هستیم ممکن است هیچوقت اتفاق نیفتد. بسیاری از طرفداران بیت کوین به‌دلیل هزینه‌ای که دولت‌ها در زمان همه‌گیری کرونا انجام دادند و خصوصاً بسته‌های حمایتی که دولت جو بایدن در این مدت توزیع کرد، ابرتورمی وحشتناک را پیش‌بینی می‌کنند؛ اما این پیش‌بینی لزوماً صحیح نیست. تعداد زیادی از تحلیلگران حتی اطلاعات موجود در خصوص تورم فعلی را گمراه‌کننده می‌دانند. به‌عقیده آنها، افزایش بیش از حد شاخص قیمت مصرف‌کننده باعث شده تا نرخ تورم، بیش از آن چیزی که واقعاً هست گزارش شود. آنها معتقدند که قیمت مصرف‌کننده در ماه مارس سال گذشته خیلی پایین بود و این افزایش ناگهانی، آمار را تحت‌تأثیر قرار داده است.

طالب در مصاحبه خود عنوان کرده است:

حقه‌هایی شبیه به این هر روز می‌آیند و می‌روند. امروز بیت کوین است و فردا ممکن است چیز دیگری باشد. این پروژه‌ها ادعاهایی می‌کنند که هیچ دلیل منطقی برای صحت آنها وجود ندارد.

لازم به ذکر است که موضع طالب در مورد بیت کوین همیشه این قدر بدبینانه نبود. در سال ۲۰۱۸، او نوشته‌ای را منتشر کرد که در آن، بیت کوین را راهی برای خارج‌کردن انحصار از دست دولت‌ها خوانده بود. او در این نوشته عنوان کرده بود که «بیت کوین سیاستی است که به دولت‌ها یادآوری می‌کند که پول دیگر تحت انحصار آنها نیست».

اما در ابتدای سال جاری، او توییت‌هایی را مبنی بر شکست بیت کوین منتشر کرد و گفت که قصد فروش بیت کوین‌های خود را دارد.

معروف‌ترین پروژه‌های اسکم و کلاهبرداری در دنیای رمزارزها / از وان‌کوین تا پای نتورک

حمید خادمی / به عنوان کسی که به جامعه‌ رمزارزها پیوسته احتمالا تا به حال واژه اسکم را در دنیای رمزارزها شنیده‌اید و ممکن است حداقل یک پروژه اسکم را در این بازار دیده‌ باشید. از جمله می‌توان از پروژه‌هایی چون e2c و foin که سرمایه بسیاری از افراد را به تاراج برده‌اند و اکنون لید‌ر‌های آنان در چنگال قانون گرفتار هستند، نام برد. اگر بخواهیم پروژه‌های اسکم را دسته‌بندی کنیم، این پروژه‌ها به دو نوع تقسیم می‌شوند:

• پروژه‌های پانزی و هرمی
• شت‌کوین‌ها

می‌توان دسته سومی را هم که با وعده میلیاردر شدن یک شبه به وسیله بیت‌کوین، سیگنال یا بسته‌های آموزشی بی‌ارزش را به علاقه‌مندان می‌فروشند، به انواع فوق اضافه کرد که البته در ایران نیز کم نیستند. با وعده آموزش میلیاردر شدن در کوتاه‌ترین زمان، به افراد ناآگاه محتوای بی‌ارزشی را می‌فروشند و متاسفانه این علاقه‌مندان به محض ورود به بازار رمزارزها ضرر هنگفتی می‌کنند و بعضا تمام دارایی‌شان را نیز از دست می‌دهند؛ چراکه این‌کار به سال‌ها تجربه و تخصص و ممارست نیاز دارد. برای شروع قبل از هرچیز توجه شما را به سبک کلاه‌برداری پانزی و روش‌های آن جلب می‌کنم.

کوین‌های پانزی اسکم

دسته اول، پانزی هستند که معروف‌ترین آن‌ها در چند سال گذشته، سه پروژه bitconnect، plustoken و بزرگ‌ترین آن‌ها وان‌کوین است که حدوداً ۳.۷ میلیارد دلار را از سرمایه‌گذاران به روش عرضه اولیه سکه ربود.

شت‌کوین‌ها

دسته دوم، شت‌کوین‌ها هستند که عموماً با وعده‌های دروغ و عدم وجود صرفه اقتصادی و نبود تقاضا و بازار لازم و صرفا با تبلیغات، نام یک کوین را بر سر زبان‌ها می‌اندازند و به سرمایه‌گذارها می‌فروشند. این نوع کوین در طول زمان قیمتی چند ده‌هزارم قیمت فروش پیدا می‌کند و تیم پروژه هم پول را جمع کرده و متواری می‌شوند. شناخت این دسته بسیار سخت است و شاید ۸۰ تا ۹۰ درصد ارزهای مارکت کریپتوکارنسی این چنین ارزهایی باشند.

در ادامه به معرفی پروژه‌هایی که اخیراً در کشورمان با کمک این دو سبک کلاه‌برداری به دنبال چپاول ثروت مردم هستند می‌پردازیم.

دگ‌کوین

این پروژه یک پروژه پانزی اسکم است و با وعده پرداخت سود ماهیانه ۵ الی ۴۰ درصد که متناسب با میزان سرمایه‌گذاری افراد تعیین می‌شود، سعی در جذب سرمایه کاربران دارد. این پروژه خود را یک دفترکل توزیع‌شده «دگ» نامیده و اسم خود را هم از این dlt برداشته و با وعده‌هایی چون سریع‌ترین کوین جهان و یک میلیون تراکنش در ثانیه، به بازاریابی می‌پردازد. علاوه بر جمع‌آوری سرمایه به روش پانزی، تعدادی از افراد تیم این پروژه نیز از اعضای پروژه تحت تعقیب وان‌کوین، یعنی بزرگ‌ترین پروژه پانزی بازار رمزارزها هستند. از جمله آقای Nils Grossberg مدیر اجرایی پروژه دگ‌کوین که در پروژه وان‌کوین از لیدرهای استونیایی همین پروژه بوده است.

پروژه ATC

یک شت‌کوین و پانزی اسکم توسط فردی در کشور هند ۱۸ میلیون دلار از سرمایه‌گذاران هندی چپاول کرد و با وعده سود ماهیانه و پرداخت آن به صورت دوسالانه برابر با مقدار سرمایه‌گذاری فرد به وسیله کوین ATC، بسیاری از سرمایه‌گذاران را فریفت و اکنون در بقیه کشورها و مخصوصاً ایران نیز نفوذ کرده است. این ارز نه والت دارد نه وایت پیپر و نه گیت‌هاب؛ فقط با وعده یک کوین که بلاک‌چین محرمانه مخصوص خودش را دارد و قرار است در آینده فروشگاه‌های آنلاین جهان از آن استفاده کنند وارد بازار شد؛ درصورتی‌که یک توکن استلار است و به لیست صرافی stellar.expert هم افزوده شده، کوین هم نیست، نه بلاک‌چین خودش را دارد و نه هیچ ارزش کاربردی دیگری. در سال ۲۰۰۸ دولت هند عاملین اصلی این پروژه را بازداشت کرد اما بسیاری از آن‌ها هنوز هم در سطح بین‌المللی درحال فریب افراد ناآگاه هستند.

آریاکوین

این کوین توسط مجموعه پانزی اسکم mrdigicoin که از شناخته‌شده‌ترین نام‌های پانزی اسکم رمزارزهای فعال در ایران هستند پایه‌گذاری شد. این تیم با وعده مرج ماینینگ dogecoin یک سرویس cloudmining راه انداخته و میلیاردها تومان از سرمایه هم‌وطنان را چپاول کرده است. پس از مدتی آریاکوین توسط این تیم ایجاد شد تا جهت سوددهی ماهیانه از آن استفاده کند. شیوه کار آن‌ها، جذب سرمایه از کاربران جهت خرید دستگاه‌های استخراج بیت‌کوین است. در توجیه اینکه چطور با ماینینگ بیت‌کوین از هرجای دیگری بیشتر سود می‌دهد اعلام می‌کند که ما با مرج ماینینگ ارز dogecoin سود تقریباً ثابت ماهیانه به شما می‌دهیم. این سود همیشه مثبت است حتی زمانی که ماینینگ بیت‌کوین عملا به صرفه نباشد. این در حالی است که در طول سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ با استفاده از داده‌های سایت whattomine.com سود ماینینگ بیت‌کوین و دوج‌کوین هر دو صفر و حتی زیر صفر یعنی هزینه‌بردار بوده است. اما این پروژه همچنان به سوددهی خود ادامه می‌داد تا اینکه درگاه بانکی آن توسط پلیس فتا بسته شد و تحت پیگرد قرار گرفت.

شما می‌توانید با محاسبه درآمد استخراج در ماشین‌حساب‌های ماینینگ پی ببرید که سود پرداختی به شما از درآمد ماین شده هر دو ارز بیت‌کوین و دوج کوین بیشتر است که خود گویای مورددار بودن آن است. همچنین امسال با شکایت بسیاری از هم‌وطنانمان که پول آن‌ها توسط این پروژه چپاول شده بود عاملین اصلی در خارج از کشور تحت تعقیب قضایی قرار گرفتند. البته سایت هنوز با پرداخت رمزارز به‌جای ریال کار خود را ادامه می‌دهد.

کینگ‌مانی

این کوین که توسط یکی از معتبرترین شرکت‌های بازاریابی، یعنی نتورک ایران بادران طراحی شده، پانزی اسکم نیست اما دارای خواص یک شت‌کوین است. از جمله وعده‌های فراوان آن، رقابت با بیت‌کوین بدون هیچ‌گونه گیت‌هاب و وایت‌پیپری فقط با ۷ صفحه و بدون هیچ‌گونه توضیحات فنی است! در وایت‌پیپر این پروژه، عرضه را این‌گونه توضیح داده است که سالیانه ۷۰۰ میلیون کوین توسط پروژه جهت سوددهی به عملیات بازاریابی پرداخت می‌شود. از آنجا که قیمت هر چیزی با میزان عرضه آن رابطه مستقیم دارد، اگر ارزی ۷۰۰ میلیون عرضه سالانه داشته باشد حتی اگر به رتبه‌های بالای بازار برسد نمی‌تواند قیمتی بیشتر از یک دلار داشته باشد. این درحالی‌ست که این پروژه قیمت هر ارز را در کیف پولش برای فروش با ۱۴ دلار شروع کرد و تا ۱۸۰ دلار هم افزایش داد.

همچنین پروژه خود را سویسی معرفی کرده اما ۸۰ درصد ترافیک آن در سایت آلکسا متعلق به کاربران کشور ماست. در ضمن این ارز فقط به‌وسیله لیدرهای شرکت بادران بازاریابی و تبلیغ می‌شود.ویژگی‌های طرح پانزی

پروژه doubleway

این یک پروژه پانزی اسکم است که با وعده پرداخت ۰.۰۸ اتریوم پاداش به ازای هر رفرال به وسیله قرارداد هوشمند، سعی در جذب سرمایه کاربران کرده و با این عناوین که شما با افزایش مقدار سرمایه خود می‌توانید سطح پاداش رفرال خود را بالا ببرید، کاربران را به سرمایه‌گذاری بیشتر ترغیب می‌کند، ولی درنهایت به‌جز پرداخت سود از پول سرمایه‌گذاران به لیدرها چیزی نیست و ادامه‌دهنده راه بقیه پروژه‌های پانزی اسکم است. تنها تفاوت این پروژه آن است که با تبلیغات گسترده با استفاده از نام قرارداد هوشمند و بلاک چین اتریوم و باینری آپشن، سعی در بزرگ‌نمایی پروژه خود دارد؛ درست همان مسیری که قبلاً e2c طی کرده بود.

پروژه پای

این پروژه یک کلاه‌برداری است که با وعده تنها کوین قابل ماین با موبایل که قابلیت رقابت با بیت‌کوین را دارد خلق شده که اخیراً در ایران و در میان کاربران موبایل بسیار کاربر جذب کرده است. روش کار به این صورت است که با وعده ماین با موبایل، کاربران را ترغیب به نصب اپلیکیشن کرده و سپس به آن‌ها لینک رفرالی جهت زیرمجموعه‌گیری برای بالا بردن پاداش استخراج می‌دهد. کاربران باید توجه کنند که کوین‌های قابل ماین با موبایل در این بازار سالهاست که وجود دارند و این یک ویژگی خاص نیست، مانند کوین‌های enq و etn.

در ادامه به کاربران اعلام می‌کند که با خرید توکن ما در آپ موبایل، سطح خود را جهت پاداش ماینینگ بالا ببرید و از این طریق شروع به جذب سرمایه از مردم می‌کند. این ارز یک شت‌کوین است که ارزش کاربردی نداشته و توکنومیک آن ریزش‌های بالای قیمتی را در پیش دارد و با روش‌های زیرکانه سعی در جذب سرمایه از طریق زیرمجموعه‌گیری و هرمی و پانزی دارد.

نتیجه‌گیری

با رشد کاربران جامعه رمزارزها، هر روزه شاهد تعداد بیشتری از ویژگی‌های طرح پانزی پروژه‌های اسکم هستیم که سعی در چپاول پول سرمایه‌گذاران دارند. اصول اولیه یک پروژه اسکم به دو بخش پانزی‌ها و شت‌کوین‌ها تقسیم می‌شوند. شناسایی یک طرح پانزی ساده است چون ویژگی مشترک همه آن‌ها پرداخت سود ماهیانه یا روزانه و پاداش رفرال است. شت‌کوین‌های دارای ریسک بالای سرمایه‌گذاری چون کینگ‌مانی و پای نیز با وعده‌ها و دروغ‌ها و بدون پشتوانه علمی و عملی وارد بازار می‌شوند و سرمایه مردم را به باد می‌دهند.

باید توجه داشت که شناخت این پروژه‌ها کار یک متخصص است و از همه سرمایه‌گذاران تقاضا داریم قبل از سرمایه‌گذاری در هر زمینه‌ای با یک متخصص باسابقه و معتبر مشورت کنند تا اتفاقی که برای سرمایه‌گذاران پروژه‌های اسکم foin و e2c افتاد تکرار نشود.