بورس کشورهای مختلف

در حقیقت هروقت حرف از بورس و بازار سهام می‌شود، منظور همین بورس اوراق بهادار است.

رفتار بازگشت‌پذیری بتا براساس سطوح مختلف ریسک سبد سهام در بورس اوراق بهادار تهران

در این مقاله با استفاده از الگوی چهارعاملی فاما و فرنچ و عامل مومنتوم معرفی‌شدۀ کارهارت، رفتار بازگشت‌پذیری بتا براساس درجات مختلف ریسک سبد سهام در بورس اوراق بهادار تهران بررسی شده است. این نوع رفتار موجب بی‌ثباتی عامل بتا در بازار می‌شود؛ همچنین سبب می‌شود الگوهای قیمت‌گذاری، کارآیی لازم را برای ارزیابی عملکرد نداشته باشد. با استفاده از اطلاعات مربوط به شرکت‌های فعال در بورس اوراق بهادار تهران و تشکیل 25 سبد با معیارهای مختلف در بازه زمانی 1384 تا 1393 و نیز متغیرهای بتای متحرک و ریسک نوسانات ویژه، بازگشت‌پذیری بتا در بورس و فرابورس تهران سنجیده و رفتار آن تحلیل شده است. برای آزمون پرسش‌ها از الگوی رگرسیون خطی چندمتغیره استفاده شده است؛ روش آماری به‌کاررفته نیز داده‌های مقطعی است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد بازگشت بتا در بورس اوراق بهادار تهران برای سبد‌های پرریسک بازار رخ داده است و با حذف سبدهای پرریسک از بازار، رفتار برگشت‌پذیری بتا کنترل‌ می‌شود.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.23831170.1397.6.3.4.9

موضوعات

• قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای

عنوان مقاله [English]

The Beta Reversal Behavior through Different Levels of Portfolio Risk in Tehran Stock Exchange

نویسندگان [English]

• Gholamreza Mansourfar 1
• Mehdi Heidari 2
• Mohsen Farhadi Sharif Abad 3

1 Associate Professor, Accounting and Finance Dept., Faculty of Economics and Management, Urmia University, Urmia, Iran

2 Assistant Professor, Accounting and Finance Dept., Faculty of Economics and Management, Urmia University, Urmia, Iran

3 Master of Finance, Accounting and Finance Dept., Faculty of Economics and Management, Urmia University, Urmia, Iran

چکیده [English]

In this paper, using a multi-factor model of Fama and French and Carhart, the Beta Reversal behavior through different levels of portfolio risk in Tehran Stock Exchange and Oversight Exchange is investigated. Beta Reversal is a phenomenon in which the beta behavior becomes different from its historical trend and turns to the opposite direction. Beta Reversal caused the instability of the capital asset pricing model in the market which leads to the inefficiency of the capital asset pricing model in performance evaluation. In order to measure the Beta Reversal in the market, Rolling beta, idiosyncratic volatility Risk and Fama and French model variables, as well as the momentum factor introduced by Carhart have been used. The study involved data from 60 companies operating in the Tehran Stock Exchange in the period from 2005 to 2014. In different circumstances of investigation, Beta Reversal has been studied by establishing 25 portfolios of stocks according to various measures. The results show that Beta Reversal occurs in high-risk stocks while it can be prevented by eliminating the high risk portfolios from market in Tehran Stock Exchange.

کلیدواژه‌ها [English]

• Beta reversal
• Carhart’s Model
• Rolling beta
• Idiosyncratic volatility risk
• B/M ratio

اصل مقاله

مقدمه.

بورس اوراق بهادار با فراهم‌کردن بازاری رسمی برای خریدوفروش سهام و اوراق تأمین مالی شرکت‌های خصوصی و دولتی، محیط امنی را برای خریداران و فروشندگان فراهم می‌‌کند که نتیجۀ آن تزریق بخش بزرگی از سرمایه و پس‌انداز سرمایه‌گذاران به واحدهای اقتصادی و حرکت سریع‌تر چرخۀ اقتصادی کشور است [4]. فیشر [1] معتقد است یکی از مهم‌ترین شاخص‌های اطلاعاتی و ارزیابی عملکرد مدیران و شرکت‌ها در این بازار، بازده سهام آنهاست؛ زیرا سرمایه‌گذاران همواره به دنبال بازده بیشتر و از ریسک گریزان‌اند و در قبال ریسک‌های بالاتر، انتظار دارند بازده بیشتری کسب کنند [11]؛ ازاین‌رو عوامل مؤثر بر سوددهی شرکت‌ها ممکن است برای سهامداران بسیار مهم و حیاتی تلقی شود. فاما و فرنچ [2] معتقدند عوامل زیادی بر سوددهی شرکت‌ها تأثیر می‌گذارد که در کل سبب می‌شود فرایند قیمت‌گذاری سهام بسیار پیچیده و حساس شود ]8[. سرمایه‌گذاران برای انجام سرمایه‌گذاری موفق به دو عامل ریسک و بازده در کنار یکدیگر بسیار توجه دارند [7]. پیچیدگی تعامل بین ریسک و بازده و حساسیت سرمایه‌گذاران به قیمت دارایی‌ها، سبب شده است نظریه‌های گوناگونی در زمینۀ کمی‌کردن ارتباط بین قیمت سهام و متغیرهای مؤثر بر آن مطرح شود؛ یکی از معروف‌ترین این نظریه‌ها الگوی قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای [3] (CAPM) است. این الگو با ضریب بتا ( ) که معیاری برای اندازه‌گیری ریسک سیستماتیک و شاخصی برای رتبه‌بندی ریسک دارایی‌هاست، الگوی سادۀ تعادلی بین ریسک و بازده ارائه و عملکرد و قیمت‌گذاری دارایی‌ها را ارزیابی می‌‎کند [1]. برای بررسی عوامل مؤثر بر بازده، همانند الگوی قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای، بیشتر الگوهای به‌کارگرفته‌شده در پژوهش‌های کلاسیک مالی تنها از بتای تاریخی استفاده کرده‌اند که به‌طور معمول از داده‌های 60 ماه گذشته (ماهانه) یا از داده‌های 3 ماه گذشته (روزانه) به دست می‌آید؛ اما در پژوهش‌های بعدی این موضوع مطرح شده است که عوامل دیگری نیز ممکن است بر بازده تأثیرگذار باشد ]10، 9[؛ برای نمونه، بهانداری [4] معتقد است علاوه بر بتا، عواملی مانند اندازۀ شرکت، نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار و نسبت سود به قیمت هر سهم، ممکن است بر بازده تأثیر بگذارد ]4[. اکبری‌مقدم و رضائی (به نقل از فاما و فرنچ) ریسک سهام را با دو معیار بتا و ریسک نوسانات ویژه تعریف کردند و سهام با بتای بزرگ و ریسک نوسانات ویژۀ بالا را سهام پرریسک معرفی کردند [2]. ریسک نوسانات ویژه به ریسک‌هایی گفته می‌شود که غیرمعمول و نادرند و قابلیت پیش‌بینی آنها نسبت به سایر ریسک‌ها بسیار کمتر است. نتایج و یافته‌های به‌دست‌آمده در این پژوهش نشان‌دهندۀ نبود کارآیی لازم در الگوهای قبلی قیمت‌گذاری است. در پژوهشی دیگر آنگ و هودریک [5] بیان داشتند که سهام با ویژگی‌های خاص، بازده موردانتظار پایینی دارد؛ به عبارت دیگر، الگوی قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای به‌دلیل تک‌عاملی‌بودن، ضعف‌هایی برای توضیح بازده سهام با ویژگی‌های ریسکی بالا دارد. ضعف CAPM در توضیح‌دهندگی بتا، سبب می‌شود در سهام پرریسک، رفتار بتا در آینده بی‌ثبات شود و بتا به بازار بازگردد [5]. خو و ژائو [6] (2012) معمای بتای مرده را مطرح کردند که به ضعف و بی‌ثباتی الگوی قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای در توضیح بازده سهام اشاره می‌کند و این مسئله را یکی از مهم‌ترین چالش‌های موجود در الگوهای قیمت‌گذاری دارایی معرفی می‌کند. در پژوهش‌های اشاره‌شده، توانایی الگوی قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای در پیش‌بینی صحیح و بی‌ثبات بازده موردانتظار به‌طور اساسی به چالش کشیده شده است [6].

با شروع انتقادات به الگوی قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای و بیان ضعف بتا در توضیح بازده، پژوهش‌های زیادی در زمینۀ بررسی بی‌ثباتی بتا و پدیدۀ بازگشت بتا انجام شد. بازگشت بتا به پدیده‌ای گفته می‌شود که طی آن، رفتار بتا نسبت به روند تاریخی خود متفاوت می‌شود و به‌سمت مخالف با آن تغییر جهت می‌دهد. این رفتار، موجب بی‌ثباتی بتا در بازار می‌شود و سبب می‌شود الگوی قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای، کارآیی لازم را برای تخمین بازده نداشته باشد ]22[. صادقی‌شریف و تالانه از کسانی مانند چان و چوی [7] ، گودینگ و مالی [8] ، جاگاناتان و وانگ [9] و دیپک چاولا [10] نام می‌برند که رفتار بتا را بررسی کرده‌اند و به بورس کشورهای مختلف تأثیرپذیری بتا از عوامل مختلف اشاره کرده‌اند؛ عواملی که سبب تغییر رفتار بتا می ‌ شود [16]؛ ازاین‌رو تغییر رفتار در بتا با فرضیه‌‎های الگوی قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای متفاوت است و این تناقض سبب طرح این سؤال می‌شود که آیا CAPM در حوزه‌های کاربردی خود ازقبیل ارزیابی عملکرد، قیمت‌گذاری اوراق بهادار، تشکیل مرز کارا و سبد بهینه، رتبه‌بندی دارایی‌ها، کارآیی بازار، میزان تنزیل پروژه‌ها و ریسک بازار، معیاری صحیح و موفق است یا نه. پژوهش‌هایی که در مسیر مطالعات مربوط به قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای انجام شده است،به دو حوزۀ کلی بررسی کارآیی الگوهای قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای و بررسی رفتار بتا تقسیم می‌شود که پژوهش حاضر در حوزۀ دوم قرار گرفته است؛ این پژوهش سعی دارد با بررسی عوامل مؤثر بر رفتار برگشت‌پذیری بتا در درجات مختلف ریسک و همچنین مقایسۀ رفتار برگشت‌پذیری بتا در نواحی پرریسک و کم‌ریسک سبدهای تشکیل‌شده، به فهم میزان کارآیی الگوی قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای در بورس اوراق بهادار تهران کمک کند. منظور از عوامل مؤثر بر بازگشت بتا، درجات مختلف ریسک است. در این پژوهش نواحی مختلف ریسک با تعامل معیارهای دوگانۀ «بتای متحرک و نوسانات ویژه» و «بتای متحرک و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار» درجه‌بندی شده‌‎ است؛ بنابراین به‌جای تثبیت الگوی CAPM، رویکرد جدیدی در نظر گرفته شده است و به‌دنبال بررسی رفتار بتا و پدیدۀ بازگشت بتا و عوامل مؤثر بر آن در بورس اوراق بهادار تهران است که این امر موجب افزایش قدرت توضیحی (افزایش ثبات و پایایی) بتای بازار می‌شود.

مبانی نظری.

در ادبیات مالی ثابت شده است بین ریسک و بازده رابطۀ مستقیمی وجود دارد. منظور از ریسک، ریسک سیستماتیک ( ) است؛ زیرا ریسک‌های غیرسیستماتیک که خاص یک شرکت است، با تشکیل سبد سهام کاملاً متنوع،‌ حذف‌شدنی یا کاهش‌یافتنی می‌شود [19]؛ بنابراین سبد سهام خوب، سبدی است که تنها حاوی ریسک سیستماتیک باشد و ریسک‌های غیرسیستماتیک در آن نزدیک به صفر باشد [13]. ریسک سیستماتیک ( )، آن بخش از نوسان و تغییرپذیری بازده اوراق بهادار است که منشأ پیدایش آن عوامل کلان اقتصادی، سیاسی و بورس کشورهای مختلف اجتماعی است. به‌‌طوری ‌که همزمان بر بازده بازار تأثیر می‌گذارد ]15[. شمس و پارسائیان (به نقل از فاما و فرنچ) با انتقاد از الگوی قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای، به این نتیجه رسیدند که علاوه بر بتا، متغیر نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار (BV/MV) نیز بر قدرت توضیحی بتا تأثیرگذار است؛ یعنی هرچه این نسبت بزرگ‌تر باشد، ریسک شرکت بیشتر است [18]. سیدی و رامش (به نقل از کوتاری [11] و همکاران) در بررسی‌های خود این نتیجه رسیدند که رابطۀ ضعیف بین بازده و بتا تنها فرایندی اتفاقی و تصادفی است و اگر بتا، قابلیت توضیح بازده را نداشته باشد، سبد بازار ناکارا و نظریۀ قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای رد می‌شود [17]. باقرزاده (به نقل از چان و چوی) بیان کردند که الگوی قیمت‌‎گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای تنها توانایی توضیح بازده سهام را برای سهامی با ریسک کم و متوسط دارد و در قسمت پرریسک بازار به‌دلیل ثبات‌نداشتن بتا، کارآیی خود را از دست می‌دهد؛ همچنین، احتمال بازگشت بتا برای سهام پرریسک بازار بیشتر است و بتا در سبدهای پرریسک بی‌ثبات‌تر است [3]. نتایج پژوهش رهنمای‌رودپشتی و امیرحسینی (به نقل از دیپک چاولا) نشان‌دهندۀ بی‌ثباتی بتا در بازار است؛ به‌گونه‌ای که به‌دلیل کاهش شدید قدرت پیش‌بینی بازده در سبدهای پرریسک، احتمال می‌رود سهام پرریسک نسبت به سهام کم‌ریسک نقش بیشتری در بی‌ثباتی رفتار بتا در بازار داشته باشد [14]. خو و ژائو شکست الگوی قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای را در پیش‌بینی بازده موردانتظار سهام انفرادی با ویژگی بتا و ریسک نوسانات ویژۀ بالا براساس الگوی چندعاملی فاما و فرنچ بررسی کردند [20]؛ آنها به دنبال بررسی بی‌ثباتی بتا در سهام با ویژگی‌های ذکرشده بورس کشورهای مختلف بورس کشورهای مختلف بودند و به این نتیجه رسیدند که بتا در این سهام بی‌ثبات است و میل به بازگشت دارد که این مطلب بیان‌کنندۀ ضعف الگوی CAPM در ارزیابی این نوع از سهام است [12]. صادقی‌شریف و تالانه (به نقل از کاکسای [12] ) الگوی پنج‌عاملی فاما و فرنچ را در کشورهای مختلف آزمون کردند و به این نتیجه رسیدند که اگر برای هر منطقه، الگوی قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای مختص به آن تعریف شود، آن الگو کارآیی بیشتری نسبت به الگوی قیمت‌گذاری جهانی پیدا می‌کند [16]. اشراق‌نیای‌جهرمی و نشوادیان بیان داشتند که الگوی سه‌عاملی فاما و فرنچ عملکرد بهتری نسبت به الگوی قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای (CAPM) دارد. پژوهش آنها نشان‌دهندۀ رابطۀ مستقیم نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار سهام با بازده سهام و رابطۀ غیرمستقیم اندازۀ شرکت با بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران است [6]. رهنمای‌رودپشتی و امیرحسینی (2011) ثبات ریسک سیستماتیک را در دوره‌های مختلف بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که فرضیۀ بی‌ثباتی بتا برای سهام انفرادی رد شده است و بتا برای این سهام رفتار ثابتی را نشان می‌دهد. رهنمای‌رودپشتی و امیرحسینی (به نقل از صادقی و عسکری‌راد) اثرپذیری عامل مومنتوم از الگوی چهارعاملی کارهارت را بر افزایش توان توضیح‌‎دهندگی الگوی سه‌عاملی فاما و فرنچ بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که سبد سهام رشدی در مقایسه با سبد سهام ارزشی و سبد سهام برنده در مقایسه با سبد سهام بازنده، بازده‌های بیشتری دارد [14]. سیدی و رامش (به نقل از ایزدی‌نیا و همکاران) الگوی اصلی سه‌عاملی فاما و فرنچ را با الگوی اصلی چهارعاملی کارهارت در تبیین بازده سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بازار اوراق بهادار تهران مقایسه کردند. آنها به‌دنبال مقایسۀ توان توضیح‌دهندگی این دو الگو با بازده سهام بودند و به این نتیجه رسیدند که الگوهای چندعاملی نسبت به الگوی تک‌عاملی کارآیی بیشتری دارد؛ ضمن اینکه الگوی چهارعاملی کارهارت مزیت نسبی نسبت به الگوی سه‌عاملی فاما و فرنچ ندارد [17].

روش پژوهش.

جامعۀ آماری پژوهش حاضر داده‌های ماهانۀ همۀ شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در دورۀ زمانی 1384 تا 1393، با سال مالی منتهی به پایان اسفند و ارزش دفتری مثبت است؛ این شرکت‌ها جزء شرکت‌های سرمایه‌گذاری، بانک‌ها، بیمه‌ها و واسطه‌گری‌های مالی نیستند و معاملات آنها، توقف معاملاتی بیش از 3 ماه ندارد. روش نمونه‌‎گیری پژوهش از نوع حذفی است. پس از رعایت شرط‌های ذکرشده، تعداد شرکت‌های موجود در نمونۀ تحلیل‌شده به 60 شرکت رسید. ازجمله متغیرهای پژوهش میزان بازده سهام است که عبارت است از میزان بازده و منفعتی که سرمایه‌گذار از خرید سهم خود از تغییرات قیمت یا تقسیم سود در طول دورۀ نگهداری به دست می‌آورد. این متغیر با لگاریتم بازده روزانۀ سهام محاسبه می‌شود. همچنین بازده بدون ریسک به مقداری از بازده گفته می‌شود که سرمایه‌گذار بدون تحمل هیچ ریسکی کسب می‌کند. در این پژوهش میزان بازده بدون ریسک برابر با میزان بازده اوراق مشارکت اعلام‌شده توسط بانک مرکزی در نظر گرفته ‌شده است. بازده بازار با لگاریتم تغییرات مقادیر شاخص بورس اوراق بهادار تهران محاسبه شده است. از دیگر متغیرهای پژوهش، بتای متحرک ( ) - بتای محاسبه‌شده براساس اطلاعات تاریخی 3 سال گذشته - است که روند بهتری از ریسک سیستماتیک را برای دوره‌های مختلف نشان می‌دهد و با رگرسیون متحرک برای هر ماه محاسبه‌ شده است. نوسانات ویژه به آن دسته از ریسک‌ها گفته می‌شود که غیرمعمول و نادر است و قابلیت پیش‌بینی آنها نسبت به سایر ریسک‌ها بسیار کمتر است. سهامی که ریسک نوسانات ویژۀ بالایی دارد، سهامی پرخطر معرفی می‌شود.

نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار (B/M)، از تقسیم مقدار ارزش دفتری هر سهم بر قیمت بازار به دست می‌آید. مومنتوم (M) عبارت است از تمایل قیمت سهم برای ادامه‌دادن روند قبلی خود (تمایل به افزایش قیمت، اگر قیمت در حال بالارفتن است و تمایل به کاهش قیمت، اگر قیمت در حال پایین‌آمدن است). عامل مومنتوم را می‌توان با کسرکردن میانگین موزون معادل بهترین شرکت به‌لحاظ عملکرد، از میانگین موزون معادل ضعیف‌ترین شرکت به‌لحاظ عملکردی محاسبه کرد. پرسش‌های پژوهش حاضر عبارت‌ است از:

- آیا رفتار بتا در درجات مختلف ریسک متفاوت است؟

- آیا رفتار بتا در سبدهای با سهام پرریسک در مقابل سبدهای با سهام کم‌ریسک متفاوت است؟

یافته‌ها

میانگین متغیرهای ، ، ، و طی سال‌های بررسی‌شده، به ترتیب برابر با 4006/0، 01505/0، 0449/0- ، 339689/0 و05604/0 است. متغیر با انحراف معیار 3717/1، بیشترین پراکندگی و متغیر با انحراف معیار 0107/0 کمترین پراکندگی و نوسان را دارد. آزمون جارک برا، برای توصیف نرمال یا غیرنرمال‌بودن داده‌ها استفاده می‌شود و فرض صفر این آزمون مبتنی بر نرمال‌بودن داده‌هاست. با توجه به‌ احتمال آمارۀ این آزمون در سطح اطمینان 95% ، فرض صفر برای همۀ متغیرها تأیید نشده است و متغیرهای ، و نرمال نیست.

با توجه به اینکه بعضی متغیرهای این پژوهش از توزیع نرمال و برخی دیگر از توزیع غیرنرمال پیروی می‌کند، برای بررسی همبستگی متغیرهای پژوهش از روش اسپیرمن برای محاسبۀ ضرایب همبستگی استفاده شده است. ماتریس ضرایب همبستگی بین متغیرهای پژوهش در جدول (1) ارائه ‌شده است.

وزارت امور اقتصادی و دارایی > سازمان بورس و اوراق بهادار

بورس تهران- ایرنا- چند خودروی مونتاژی چهارشنبه هفته آینده در بورس کالا عرضه خواهد شد.

راه‌اندازی سامانه مظنه‌های خرید و فروش ارز توافقی در بازار متشکل ارزی

بانک و بیمه تهران- ایرنا- بازار متشکل معاملات ارز ایران با افزودن سامانه مربوط به جدول عمق بازار به وب سایت و سامانه معاملات این شرکت علاوه بر افزایش شفافیت بازار، امکان تحلیل بیشتر را…

۳۴۵ میلیارد ریال سهم در بورس مازندران معامله شد

مازندران ساری - ایرنا - طی هفته جاری فعالان بازار سرمایه ۳۴۵ میلیارد ریال سهم را در بورس منطقه‌ای مازندران معامله کردند.

۲ ملک شهرداری تهران در بورس فروخته شد/ عرضه‌ها مستمر خواهد بود

شهر تهران - ایرنا - معاون مالی و اقتصاد شهرداری تهران گفت: ۲ ملک شهرداری تهران در کمتر از یک ساعت پس از عرضه در بورس کالا به فروش رسید.

بازگشت صعود به شاخص بورس با ۴ هزار واحد رشد

بورس تهران- ایرنا- شاخص کل بورس تهران امروز (سه‌شنبه، ۲۲ شهریورماه) با چهار هزار و ۱۵۵ واحد افزایش، در ارتفاع یک ‌میلیون و ۳۹۳ هزار واحدی ایستاد.

وزارت اقتصاد: دولت سیزدهم بازگشت اعتماد به بورس را با جدیت دنبال می‌کند

بورس تهرانت - ایرنا - دولت سیزدهم اقدامات متعددی برای احیای اعتماد از دست رفته سهام‌داران به انجام رسانده که آخرین آنها اصلاح اساسنامه صندوق‌ دارایکم و پالایشی یکم بوده است و با…

افت شاخص بورس در معاملات امروز بازار

بورس تهران- ایرنا- شاخص کل بورس تهران امروز (دوشنبه، ۲۱ شهریورماه) با یک هزار و ۷۹۵ واحد کاهش در ارتفاع یک ‌میلیون و ۳۸۸ هزار واحدی ایستاد.

تصویب اصلاحات اساسنامه دارایکم و پالایشی یکم در هیات دولت

بورس تهران- ایرنا- اصلاحات اساسنامه صندوق‌های دارا یکم و پالایشی یکم به تصویب هیئت دولت رسید.

شاخص بورس منفی ماند

بورس تهران- ایرنا- شاخص کل بورس تهران امروز (یکشنبه، ۲۰ شهریورماه) با ۶ هزار و ۷۰۲ واحد کاهش در ارتفاع یک ‌میلیون و ۳۹۰ هزار واحدی ایستاد.

۶۴۲ میلیارد سهم در تالار بورس اردبیل معامله شد

اردبیل اردبیل - ایرنا - ۶۴۲ میلیارد سهم در معاملات هفته منتهی به ۱۹ شهریورماه تالار معاملات بورس منطقه‌ای اردبیل خرید و فروش شد.

ضربه‌ای که دولت قبل به اعتماد مردم به بورس زد/ بازار سهام جایگاه اصلی خود را پیدا می‌کند

بورس تهران- ایرنا- رییس سازمان بورس بورس کشورهای مختلف و اوراق بهادار با بیان اینکه بی‌اعتمادی به بورس میراث دولت قبل است و بازار از آن رنج می‌برد، گفت: بار دیگر اعتماد از دست رفته به بورس باز می‌گردد…

۵۳ درصد از معاملات بورس سمنان هفته گذشته به فروش اختصاص داشت

سمنان سمنان- ایرنا- مدیر بورس منطقه سمنان گفت: ۴۷ درصد از ارزش معاملات صورت گرفته در بورس سمنان طی هفته گذشته به خرید و ۵۳ درصد به فروش اختصاص داشت.

ارزش معاملات بورسی آذربایجان‌غربی به حدود ۲۱۶ میلیارد ریال رسید

آذربایجان غربی ارومیه - ایرنا - مدیر بورس منطقه‌ای آذربایجان‌غربی با اشاره به معامله بیش از ۵۶ میلیون و ۳۱۲ هزار سهم و حق تقدم سهام شرکت‌های بورسی و فرابورسی در این استان طی هفته گذشته،…

بورس هفته را نزولی آغاز کرد

بورس تهران- ایرنا- شاخص کل بورس تهران امروز (شنبه، ۱۹ شهریورماه) با ۱۵‌ هزار و ۴۲۴ واحد کاهش، در ارتفاع یک ‌میلیون و ۳۹۷ هزار واحدی ایستاد.

کاهش ۷.۶ درصدی ارزش معاملات در بورس منطقه‌ای گیلان

گیلان رشت - ایرنا - ارزش سهام معامله شده مرداد ماه امسال در بورس منطقه‌ای گیلان بیش از ۴۲ هزار و ۸۱۵ میلیارد و ۶۹ میلیون و ۲۹۰ هزار ریال بود که نسبت به ماه قبل خود ۷.۶ درصد کاهش…

امکان مشاهده سودهای پرداخت شده به سهامداران فراهم شد

بورس تهران- ایرنا- سهامداران می‌توانند برای مشاهده وضعیت سودهای پرداخت شده خود از طریق درگاه الکترونیکی سهامداران «دارا» و درگاه الکترونیکی ناشران «دانا» اقدام کنند.

۲ قسمتی شدن ساعات معاملات، پیشنهادی برای تغییرات آینده بورس

بورس تهران- ایرنا- یک کارشناس بازار سرمایه به دو قسمتی کردن ساعات معاملات بازار سهام اشاره کرد و گفت: مشابه این اقدام در بورس‌های کشورهای مختلف وجود دارد، به این صورت که بخش دوم…

هشدار سازمان بورس به سهامداران بورسی؛ کد معاملاتی خود را در اختیار دیگران قرار ندهید

بورس تهران- ایرنا- رئیس اداره پیشگیری از ناهنجاری‌ها و ارتقای سلامت بازار سرمایه گفت: با رونق معاملات در بازار سرمایه، سوءاستفاده از کدهای بورسی بیشتر شده و برخی سهامداران نام…

فراهم شدن ۲ شیوه تامین مالی دیگر برای بانک‌ها از طریق بازار سرمایه

بورس تهران- ایرنا- رییس اداره نظارت بر انتشار و ثبت اوراق بهادار بدهی سازمان بورس گفت: انتشار اوراق رهنی و خرید دین از جمله شیوه‌هایی است که بانک‌ها و موسسات مالی اعتباری می‌توانند…

افت اندک شاخص بورس در روز میانی هفته

بورس تهران- ایرنا- شاخص کل بورس تهران امروز (دوشنبه، ۱۴ شهریورماه) با ۱۲۶ واحد کاهش در ارتفاع یک ‌میلیون و ۴۲۶ هزار واحدی ایستاد.

طراحی اوراق گام برای حمایت از پیمانکاران شهرداری تهران

شهر تهران - ایرنا - معاون مالی و اقتصاد شهری شهرداری از طراحی اوراق گام در راستای حمایت از پیمانکاران برای نخستین بار در شهرداری تهران خبر داد.

چه زمانی رونق به معاملات بورس برمی‌گردد؟/ تاثیر رکود جهانی بر بازار سرمایه

بورس تهران- ایرنا- یک کارشناس بازار سرمایه، روند بورس در دو سال آینده مثبت و صودی پیش‌بینی کرد، گفت: تورم جهانی در دنیا، افزایش نرخ‌ بهره و همچنین فشار تورم ناشی از هزینه‌ها،…

راه‌اندازی بورس بین‌الملل بر مدار تکنولوژی‌های نوین مالی خواهد بود

بورس تهران- ایرنا- مشاور رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در امور بین‌الملل با بیان اینکه بورس بین‌الملل بر مدار تکنولوژی‌های نوین مالی خواهد بود، گفت: با راه‌اندازی بورس بین‌الملل…

فرابورس ساعت معاملات را نیم ساعت افزایش داد

بورس تهران- ایرنا- معاونت بازار فرابورس ایران دقایقی پیش، از تغییر زمان‌بندی جلسات معاملاتی بازارهای اول، دوم، پایه و شرکت‌های کوچک و متوسط فرابورس از شنبه نوزدهم شهریور ماه خبر…

رشد اندک شاخص بورس در معاملات دومین روز هفته

بورس تهران- ایرنا- شاخص کل بورس تهران امروز (یکشنبه، ۱۳ شهریورماه) با هفت واحد افزایش در ارتفاع یک ‌میلیون و ۴۲۶ هزار واحدی ایستاد.

املاک مازاد شهرداری تهران در مسیر تالار شیشه‌ای بورس

شهر تهران - ایرنا - عرضه املاک شهرداری در بورس کالا می‌تواند موجب افزایش شفافیت و گشایش مالی شود و خون تازه‌ای به رگ‌های طرح‌های بر زمین مانده پایتخت تزریق کند؛ البته در این مسیر…

افت شاخص بورس در معاملات نخستین روز هفته

بورس تهران- ایرنا- شاخص کل بورس تهران امروز (شنبه، ۱۲ شهریورماه) با ۱۲ هزار و ۴۶۰ واحد کاهش در ارتفاع یک ‌میلیون و ۴۲۶ هزار واحدی ایستاد.

راه‌اندازی بورس بین‌الملل برای سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد

بورس تهران- ایرنا- عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس گفت: بورس بین‌الملل باید برای همه مناطق آزاد کشور راه‌اندازی شود تا بتوان از این طریق شاهد جذب منابع ارزی و نیز تحولات مطلوبی…

ارزش معاملات بورسی آذربایجان‌غربی حدود ۲ برابر شد

آذربایجان غربی ارومیه - ایرنا - مدیر بورس منطقه‌ای آذربایجان‌غربی با اشاره به معامله بیش از ۵۷ میلیون و ۷۷۹ هزار سهم و حق تقدم سهام شرکت‌های بورسی و فرابورسی در این استان طی هفته گذشته،…

بررسی فقهی و حقوقی قرادادهای مختلف در بورس اوراق بهادار

کنفرانس بین المللی فقه،حقوق، روانشناسی و علوم تربیتی در ایران و جهان اسلام

خرید و دانلود فایل مقاله

با استفاده از پرداخت اینترنتی بسیار سریع و ساده می توانید اصل این مقاله را که دارای 13 صفحه است به صورت فایل PDF در اختیار داشته باشید.

مشخصات نویسندگان مقاله بررسی فقهی و حقوقی قرادادهای مختلف در بورس اوراق بهادار

چکیده مقاله :

بازارهای مالی نقش مهمی در شکوفایی عرصه اقتصادی کشورها دارند و نوآوری در این بازارها طی سال های اخیر رشد چشمگیری داشته است. یکی از مهم ترین این نوآوری ها که هر روز تنع بیشتری می یابند وجود قراردادهای مختلف درمعامله می باشد از جمله این قراردادهای مهم قرارداد آتی، قرارداد سلف و قرارداد اختیار معامله می باشد. که در قرارداد آتی فروشنده مطابق قرارداد صلح، مقدار معینی از دارایی مشخص را در مقابل مبلغی معین به دیگری صلح می کند. قرارداد سلف نیز خریدار مبلغ معامله را در زمان معامله دریافت می کند، اما فروشنده کالا را مطابق تعهدش در زمان معامله در آینده تحویل می دهد. و در قرارداد اختیار معامله، عرضه کننده کالا، حق خرید مقدار معینی از کالایی مشخص ومنطبق با استاندارد بورس را در زمان معین و با قیمت مشخصی به طرف قرارداد مصالحه می کند، بدون آنکه طرف دیگر ملزم به خرید آن باشد. با توجه به اهم این موضوع یکی از پیش نیازهای لازم برای این نوع قراردادها، بررسی جنبه فقهی و حقوقی آنها می باشد. بنابراین در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، به بررسی فقهی و حقوقی این نوع قرارداد در بازار بورس پرداخته و درنهایت نتایج و پیشنهاداتی ارائه شد.

کلیدواژه ها:

کد مقاله /لینک ثابت به این مقاله

کد یکتای اختصاصی (COI) این مقاله در پایگاه سیویلیکا ICJLP01_111 میباشد و برای لینک دهی به این مقاله می توانید از لینک زیر استفاده نمایید. این لینک همیشه ثابت است و به عنوان سند ثبت مقاله در مرجع سیویلیکا مورد استفاده قرار میگیرد:

نحوه استناد به مقاله :

در صورتی که می خواهید در اثر پژوهشی خود به این مقاله ارجاع دهید، به سادگی می توانید از عبارت زیر در بخش منابع و مراجع استفاده نمایید:

مارامائی، مسعود و دهکلانی، محمدمحسنی،1399،بررسی فقهی و حقوقی قرادادهای مختلف در بورس اوراق بهادار،کنفرانس بین المللی فقه،حقوق، روانشناسی و علوم تربیتی در ایران و جهان اسلام،کرج،https://civilica.com/doc/1118601

در داخل متن نیز هر جا که به عبارت و یا دستاوردی از این مقاله اشاره شود پس از ذکر مطلب، در داخل پارانتز، مشخصات زیر نوشته می شود.
برای بار اول: ( 1399، مارامائی، مسعود؛ محمدمحسنی دهکلانی )
برای بار دوم به بعد: ( 1399، مارامائی؛ دهکلانی )
برای آشنایی کامل با نحوه مرجع نویسی لطفا بخش راهنمای سیویلیکا (مرجع دهی) را ملاحظه نمایید.

مدیریت اطلاعات پژوهشی

اطلاعات استنادی این مقاله را به نرم افزارهای مدیریت اطلاعات علمی و استنادی ارسال نمایید و در تحقیقات خود از آن استفاده نمایید.

چگونه در بازار بورس آمریکا سرمایه‌گذاری کنیم؟

بازار بورس آمریکا از دیرباز تا کنون یکی از بزرگترین بازارهای مالی جهان به‌حساب می‌آید که شاید آرزوی هر شرکت بین‌المللی بزرگی این باشد که روزی بتواند وارد بازار بورس آمریکا شود. این‌طور بگویم که تمام شرکت‌های بزرگ و معروف جهان، همگی در این بازار هستند و سهامشان هر روز، بین سرمایه‌گذاران بزرگ دنیا معامله می‌شود.

خوب ما که شرکت بین المللی نداریم! اما اگر به‌عنوان یک سرمایه‌گذار هم به بازار سهام آمریکا نگاه کنیم، بسیار جذاب است که به‌طور مثال شما سهامدار شرکت بزرگی مثل آمازون، گوگل، مایکروسافت، اپل و. باشید. آیا اصلا این کار ممکن است؟ پس تحریم‌ها چه می‌شود؟ سود سرمایه‌گذاری در بازار سهام آمریکا چگونه است؟ معایب و مزایای آن چیست؟ پاسخ همه این سوالات را در پایان این مقاله خواهید یافت.

سرمایه‌گذاری لایه‌ای در بازار بورس آمریکا

در مقاله استراتژی سرمایه‌گذاری لایه‌ای گفتیم که وقتی ما به‌صورت ریالی سرمایه‌گذاری می‌کنیم، معمولا تورم دلار بخشی از سود سرمایه‌گذاری ما را می‌بلعد. به‌طور مثال اگر ما در بازار بورس ایران، سود 1000% (10 برابر) کنیم و تورم هم‌زمان دوبرابر شود، یعنی نیمی از سود ما را تورم بلعیده است و قدرت خرید ما در این حالت تنها 5 برابر شده است.

اما اگر قیمت سهم‌ها در بازار بورس ایران به دلار بود، بعد از این‌که سود 10 برابری کردیم، همان مقدار سودمان را باید در میزان در تورم دلار هم ضرب می‌شد. یعنی در مثال فوق اگر قیمت دلار 2 برابر شده باشد، اصل سرمایه ما نسبت به حالت اولیه 20 برابر شده است. در این حالت دیگر تورم باعث کاهش قدرت خرید ما نمی‌شد.

سرمایه‌گذاری در بورس آمریکا نیز به همین شکل است. یعنی ما وقتی سهمی را می‌خریم، هم از اختلاف قیمت و ارزش افزوده سهام در آینده سود می‌بریم و هم سود ناشی از افزایش تورم قیمت دلار در داخل ایران. ولی آیا سرمایه‌گذاری در بازار بورس آمریکا به همین راحتی ممکن است؟ در جواب باید بگویم که خیر. اما برای روشن شدن موضوع ابتدا به جزئیات مهم بازار بورس آمریکا اشاره خواهیم کرد و به طرح مشکلات سرمایه‌گذاری و راه‌حل‌های پیش‌رو خواهیم پرداخت.

در بازار بورس آمریکا چه سهم‌هایی حضور دارند؟

همان‌طور که گفتیم بازار بورس آمریکا یکی از پرطرفدارترین و در عین حال مهم‌ترین بازارهای مالی در جهان است. به‌طوری که شاخص بازار بورس در آمریکا به یکی از معیارهای سنجش، برای تحلیل اقتصاد کلان در بین تحلیل‌گران مبدل یا تبدیل شده است. در حال حاضر (سال 2020) ، میانگین روزانه حجمی معادل 6 میلیارد دلار در این بازار معامله می‌شود.

شرکت‌های بزرگی نظیر آمازون، گوگل، امریکن ایرلاین، والت دیزنی، مک‌دونالدز، فروشگاه‌های زنجیره‌ای وال‌مارت، فیسبوک، شرکت خودروسازی تسلا، اوبر، موسسه مالی جی‌پی مورگان، شرکت مایکروسافت، برند نایک، شرکت هواپیمایی بوئینگ و. معامله می‌شوند. لیست برخی از این شرکت‌ها به‌همراه قیمت آن‌ها را در عکس زیر می‌توانید مشاهده کنید.

برای دیدن لیست کامل سهم‌های قابل معامله در بازار بورس آمریکا می‌توانید از سایت barchart.com استفاده کنید. در این سایت ضمن این‌که می‌توانید شرکت‌های حاضر در بازار بورس آمریکا را مشاهده کنید، می‌توانید نماد معاملاتی آن‌ها را نیز یاد بگیرید. همچنین قیمت‌های هر سهم و درصد تغییرات آن نیز نمایش داده شده است. با کلیک روی هر سهم اطلاعات جالبی به شما نمایش داده می‌شود.

بازار بورس آمریکا و میزان سوددهی

در بازار بورس ایران ما مولفه‌ای به‌نام سود سهام داریم. این مبلغ از محل سودآوری‌های شرکت سهامی به‌دست می‌آید که به میزان هر سهم محاسبه و هر چندوقت یک‌بار از سوی شرکت به سهامداران پرداخت می‌شود.

بازار بورس آمریکا هم از این قاعده مستثنی نیست. درواقع سود تقسیمی در این بازار با نام Dividend شناخته می‌شود. مقدار این سود هر چندوقت یک‌بار و از سوی شرکت محاسبه و اعلام می‌شود. نمونه‌ای از مقدار سود سهامی هر شرکت را در عکس زیر می‌توانید مشاهده کنید.

همان‌طور که در عکس فوق می‌بینیم، سود سالانه سهام شرکت بوئینگ حدود 4.75% در سال بوده است و یا سود سالانه شرکت بزرگ اپل حدود 1.01% بوده است. برای دیدن تقویم تاریخ محاسبه سود سهام هر شرکت در بازار بورس آمریکا، می‌توانید از طریق سایت nasdaq.com (به vpn نیاز دارید)، به تقویم سود تقسیمی هر شرکت در ماه‌های مختلف و همچنین پیش‌بینی سود تقسیمی دسترسی داشته باشید.

مشکلات سرمایه‌گذاری در بازار بورس آمریکا

همواره و در طول دهه‌های اخیر، تحریم‌ها یکی از بزرگترین مشکلات بر سر راه ایرانیان برای تجارت و سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی بوده است. اما در سرمایه‌گذاری در بازار بورس آمریکا، مشکل به این‌جا هم ختم نمی‌شود. ازطرفی ایرانیان از سوی آمریکا تحریم شده‌اند و اجازه سرمایه‌گذاری در این بازار را ندارند. از طرفی دیگر هم طبق قوانین داخلی ایران، سرمایه‌گذاری در بازار بورس آمریکا به علت سودآوری برای کشور آمریکا، حرام اعلام شده است. به‌این ترتیب مشکلات سرمایه‌گذاری در این بازار جذاب تقریبا به یک عمل غیرممکن تبدیل شده است.

یک نظر شخصی: شاید اگر شیوه سیاست‌های خارجی ما به نحوی بود که اقتصاد ما درگیر با اقتصاد آمریکا بود، دیگر وضع اقتصادمان این نبود و ارزش پول کشورمان در طول سال‌های اخیر، این همه افت نمی‌کرد. اما چگونه؟

مثالی درباره بازار بورس آمریکا

بازرگانان چینی از سال‌های خیلی دور مراودات بازرگانی خود با آمریکا را آغاز کردند. بازرگانان در آن زمان مقداری از سودهای تجارت خود را در بازار بورس آمریکا و اوراق قرضه دولتی سرمایه‌گذاری می‌کردند. مقدار این سرمایه‌گذاری به حدی زیاد شد که ترامپ (رئیس جمهور وقت آمریکا)، به این مسئله اعتراض کرد. زیرا بیش از 10% بدهی دولت آمریکا، تنها به کشور چین بود. این یعنی اگر هر زمان چین تصمیم به فروش این اوراق در بازار بورس آمریکا بگیرد، دولت آمریکا موظف به پرداخت وجه نقد معادل مقدار اوراق قرضه دولتی است. پرداخت چنین وجهی از سوی دولت آمریکا تقریبا غیرممکن است و اگر دولت چین اقدام به فروش این اوراق در بازار بورس کند، بازار بورس آمریکا به مرز ورشکستگی خواهد رسید. اما نکته اینجاست که نه دولت چین قصد نقد کردن این اوراق قرضه دولتی را دارد و نه دولت آمریکا مجبور به پرداخت وجه نقد است، زیرا بزرگترین بخش صادرات چین از طریق فروش محصول به آمریکا تامین می‌شود. اگر دولت چین اقدام به فروش این اوراق کند، ضمن از دست دادن بزرگترین بازار صادرات خود، با سقوط بازار بورس آمریکا باعث ایجاد یک رکود اقتصادی دیگر در دنیا خواهد شد. به‌این ترتیب می‌بینیم که اقتصاد دو کشور باهم گره خورده‌ است .

معرفی انواع بازار بورس در ایران و ویژگی‌های آن‌ها

بورس این روزها همه‌گیرتر از قبل شده و تقاضا برای سرمایه‌گذاری در آن افزایش یافته است. اما وقتی بورس کشورهای مختلف جایی از بورس و سرمایه­‌گذاری در آن حرف می­‌زنند، احتمالا منظورشان بورس اوراق بهادار است. جالب است بدانید بورس فقط همین نیست و انواع مختلفی دارد، در این مقاله با انواع بازار بورس در ایران آشنا می‌­شویم.­­

تقسیم بندی انواع بازار بورس در ایران

در بحث آموزش بورس در ایران انواع بورس به 4 دسته تقسیم می‌شود که در هر کدام از آن‌ها شرکت‌هایی مشغول به فعالیت هستند. این 4 دسته عبارتند از:

1. بورس اوراق بهادار
2. فرابورس
3. بورس انرژی

البته در جهان بورس ارز هم یکی از انواع بورس است که در آن ارزهای خارجی خرید و فروش می­شوند. اما در ایران، بورس ارز برای معامله و تبادل ارزهای خارجی وجود ندارد و خرید و فروش ارز به صورت دستی و در صرافی­‌ها یا بازار آزاد انجام می‌شود.

در ادامه 4 دسته بورس فعال در ایران را توضیح می‌­دهیم تا با ویژگی‌های هر کدام آشنا شوید. از بورس اوراق بهادار که پرسابقه‌­ترین بورس ایران است تا بورس انرژی که جدیدترین بورس راه‌ ­اندازی شده در کشور است.

بورس اوراق بهادار تهران

در بازار بورس اوراق بهادار سهام شرکت‌­ها و سایر اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت، خرید وفروش می­‌شوند و بیشتر سرمایه‌­گذاران بازار بورس، در این بخش از بورس فعال هستند.

در حقیقت هروقت حرف از بورس و بازار سهام می‌شود، منظور همین بورس اوراق بهادار است.

83 سال از فعالیت شرکت بورس اوراق بهادار تهران می‌گذرد، یعنی از اردیبهشت­ ماه سال 1345 که قانون تاسیس بورس اوراق بهادار به تصویب رسید و به نوعی، پیشکسوت انواع دیگر بورس در کشور محسوب می‌شود. در گذشته معاملات بورس بسیار محدود بود، در حد هفته‌ای یک روز، آن هم در ساعات محدود.

با پیشرفت تکنولوژی و فراگیر شدن اینترنت، ساز‌و‌کار معامله در بورس تغییر کرد و معامله‌های بورسی با استفاده از رایانه یا حتی یک تلفن همراه امکان‌پذیر شد. به این ترتیب شما می‌توانید در بورس اوراق بهادار تهران، معامله‌ سهام شرکت‌های پذیرفته شده در این سازمان را دنبال کنید که تمام این معامله‌ها از طریق کارگزاری و با داشتن کدهای معاملاتی صورت می‌گیرد.

البته برای دنبال کردن این معاملات ابتدا باید در سامانه سجام و کارگزاری‌های مورد تائید سازمان بورس ثبت‌نام کرده تا کد بورسی دریافت کنید. شرکت‌های پذیرفته شده در بورس بر اساس شاخص‌های مختلفی رتبه‌بندی و خرید و فروش می‌شوند.

در حال حاضر معامله‌های بازار بورس از ساعت 9 تا 12:30 روزهای شنبه تا چهارشنبه هر هفته و با دامنه نوسان 5% انجام می‌شوند و از ساعت 8:30 تا 9 پیش گشایش بازار بوده و ثبت سفارش انجام می‌شود. البته بورس در روزهای تعطیل رسمی، تعطیل است.

توجه داشته باشید که برای معامله در بورس اوراق بهادار بی‌گدار به آب نزنید و حتما به تحلیل تکنیکال نمادها توجه کنید.

بازار بورس اوراق بهادار تهران خود به دو بازار اول و دوم تقسیم می‌شود، تفاوت این دو بازار در قوانین آن‌ها است. بطوریکه یک شرکت برای ثبت در تابلوی بازار اول باید قوانین سخت‌گیرانه‌تری را نسبت به بازار دوم پشت سر بگذارد.

فرابورس

سهام شرکت‌هایی که نتوانسته‌اند به بازار بورس اوراق بهادار راه پیدا کنند، در فرابورس معامله می‌شوند. در واقع قوانین ثبت یک شرکت در فرابورس ساده‌تر از بورس است.

در کشورهای دیگر بازار فرابورس برای خرید ‌و‌ فروش سهام شرکت‌هایی است که شفافیت کافی ندارند یا سودآوری آن‌ها به مراتب کمتر از بازار بورس است.

در ایران، فرابورس از پاییز سال 1388 وارد میدان شد. مهم‌ترین وظیفه فرابورس، سازمان‌دهی شرکت‌هایی است که می­خواهند وارد بازار سرمایه شوند، اما هنوز شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند.

فرابورس خود به بازارهای اول، دوم، سوم و بازار پایه (زرد، نارنجی، قرمز) دسته‌بندی می‌شود و شرکت‌ها بر اساس ریسک سرمایه‌گذاری، شفافیت صورت‌های مالی، میزان بدهی و … در این دسته‌ها قرار می­گیرند.

• بازار الف یا بازار اول که بیشتر سهم‌ها در آن جای دارند، دامنه نوسان 5% و بدون حجم مبناست.
• بازار دوم صرفا شامل سهام شرکت‌های سهامی عام است. سهام شرکت‌های زیان‌ده، تازه‌تأسیس و شرکت‌هایی که با تزریق سرمایه بیشتر، قصد تبدیل از سهامی خاص به عام را دارند در این بازار پذیرفته می‌شوند.
• بازار پایه که خود به سه دسته زرد، نارنجی و قرمز تقسیم می‌شود. بازار زرد دامنه نوسان معاملات مثبت و منفی ۳ درصد دارد و در تابلوی نارنجی، دامنه نوسان انجام معاملات مثبت و منفی ۲ درصد و در تابلوی قرمز، مثبت و منفی ۱ درصد است.

تفاوت بین قوانین بازارهای اول و دوم بورس و بازارهای اول و دوم فرابورس به شرح جدول زیر است:

البته اگر هر یک از سهام بازار پایه به مدت ۳ روز متوالی صف‌­های خرید یا فروش داشته باشند، بازه نوسان هر کدام از تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز برای روز معاملاتی بعد تغییر می­کنند و به ترتیب ۵، ۴ و ۲ درصد می­شوند.

فرابورس برای افراد بی‌تجربه و تازه‌کار بازار پرریسکی است و تنوع سرمایه‌گذاری، اطمینان از محل سرمایه‌گذاری، معافیت مالیاتی، حق خرید سهام جدید و نوسان‌های روزانه قیمت سهام از ویژگی‌های این بازار است.

معاملات سهام در بازار فرابورس هم از شنبه تا چهارشنبه، ساعت 9 صبح تا 12:30 انجام می‌شود. البته از ساعت 8.30 تا 9 صبح امکان سفارش‌گذاری وجود دارد.

بورس کالا

همان طور که از نام بورس کالا پیداست، شما می‌توانید در این بازار سهام کالاهای مختلف را بخرید. در واقع بورس کالا، بازار منسجمی است که تعداد زیادی از عرضه‌کنندگان، کالای خود را عرضه می‌کنند و کالای مربوطه پس از بررسی‌های کارشناسی و قیمت‌گذاری توسط کارشناسان بورس کالا، به خریداران عرضه می‌شود.

در این بازار معمولاً کالاهای خام و فرآوری نشده مانند فلزات، پنبه، گندم، برنج، زعفران و… داد و ستد می‌شوند. یکی از مزایای بورس کالا، وجود نهادهای بورس کشورهای مختلف نظارتی و تنظیم‌کننده بازار است که به این ترتیب تمامی تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و تاجرین کالا، از مزایای قوانین و مقررات حاکم بر بورس برخوردار می‌شوند.

این بورس برای کسانی که می‌خواهند از ريسک نوسان كاذب قيمت‌ها در امان باشند یا بالعکس، از نوسانات قيمت استفاده كنند و سود خود را به حداکثر برسانند توصیه می‌شود.

انواع بازارها، قراردادها و اوراق قابل معامله در بورس کالای بورس کشورهای مختلف ایران عبارت‌اند از:

قرارداد نقدی، قرارداد سلف، قرارداد نسیه، قرارداد آتی، قرارداد سلف استاندارد، قراردادهای اختیار معامله، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر طلا و گواهی سپرده کالایی.

بورس انرژی

بورس انرژی به عنوان یک بورس کالایی است که امکان انجام معاملات حامل‏‌های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای مذکور در آن وجود دارد. منظور از حامل­های انرژی نفت، گاز، برق و سایر حامل‎های انرژی است.

بورس انرژی ایران در اسفند ماه سال ۹۱ و با هدف ایجاد بازاری شفاف، کارآمد، با نقد شوندگی و رقابت پذیری بالا، کشف قیمت منصفانه و انحصار زدایی در بازار معاملات بخش انرژی تشکیل شد.

بورس انرژی به عنوان چهارمین بورس کشور برای عرضه محصولات نفت و مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال سنگ، حق آلودگی و سایر حامل‌های انرژی شکل گرفت.

بورس انرژی دارای دو بازار فعال فیزیکی و مشتقه است که ویژگی‌های این دو بازار ممکن است با هم متفاوت باشند. تفاوت مهم این دو بازار این است که در بازار فیزیکی کالاها مورد معامله قرار می‌گیرند ولی در بازار مشتقه، اوراق مبتنی بر کالا معامله می‌شوند.

مشتریان حقیقی در بازار فیزیکی امکان خرید ندارند و فقط در بازار مشتقه می­توانند نسبت به خرید اوراق اقدام کنند. در معاملات این بازار ۱۰ یا ۲۰ درصد قیمت معامله به صورت پیش پرداخت از مشتری دریافت می‌­شود و مابقی آن برای کالاهای داخلی تا ۳ روز کاری و برای کالاهای بازار بین ­الملل تا ۵ روز کاری بعد دریافت می‌­شود.

خلاصه اینکه انجام معامله در بورس انرژی شرایط خاص و ویژه‌ای دارد و مشتریان حقیقی امکان خرید در بازار فیزیکی را ندارند. عرضه­‌کنندگان و خریداران در این بازار ویژگی­‌های خاصی دارند و مدارک لازم برای دریافت کد معاملاتی نیز بسیار متفاوت­‌تر از مدارک لازم برای دریافت کد بورسی و معاملات سهام و اوراق بهادار است.

حرف آخر

انواع بازار بورس ایران با 4 دسته­‌ای که دارد، توانسته تا حدودی تنوع سرمایه‌­گذاران در بازار سرمایه را پوشش دهد و سرمایه گذارانی از هر قشر را پذیرا باشد. اما مهمترین بخش این بازار که سرمایه‌­گذاران خرد و مردم عادی بیشتر با آن آشنا هستند، همان بورس اوراق بهادار است.

در سری مقالات آموزشی بخش سهام، تمرکز اصلی روی این بازار است تا با شناخت بیشتر این بازار بتوانیم سرمایه­‌گذاری بهتر و در نتیجه بازدهی بیشتری داشته باشیم.

برای مشاهده جدیدترین تحلیل ها، اخبار سهام عدالت به وب سایت سیگنال مراجعه و یا اپلیکیشن سیگنال را دریافت نمایید.